Het is verleidelijk om snel conclusies te trekken uit alle cijfers die dagelijks over ons worden uitgestort. Econometrist Sanne Blauw heeft een tegenoffensief ingezet.

Hoe heeft jouw haat-liefdeverhouding met cijfers zich ontwikkeld?

Toen ik nog econometrie studeerde, kreeg ik regelmatig een spreadsheet met bijvoorbeeld gegevens over economische groei of productkenmerken van de docent met de opdracht: ga maar analyseren. Dan lijkt het allemaal heel geordend en is de wereld overzichtelijk. Maar toen ik tijdens mijn promotieonderzoek in Bolivia zelf gegevens ging verzamelen, begon ik te twijfelen. Mijn onderzoek daar ging over levensgeluk en vooral tijdens één gesprek, met een vrouw van 58, merkte ik dat de wereld waarin ik me op dat moment bevond heel ver afstond van de diagrammetjes en cijfers die ik probeerde te verzamelen.

Waren de cijfers waardeloos?

Sanne Blauw. © Anne Posthuma

Dat niet, want die vrouw gaf haar leven een 1 en dat zei wel wat: ze leefde in een tentje, kon niet lezen en schrijven, had geen perspectief. Maar ze vertelde zoveel wat ik niet met mijn onderzoek in cijfers kon vangen. Ik merkte ook hoe bepalend de onderzoeker is: wat ik wilde weten, hoe ik mijn vragen formuleerde en hoe ik de antwoorden interpreteerde, had allemaal invloed op de uitkomst van mijn onderzoek. Dat zette me aan het denken. Ook over de waarde van kwalitatief onderzoek, waarbij je niet met harde cijfers werkt, maar mensen bijvoorbeeld systematisch interviewt of archiefonderzoek doet.

Motiveerden die inzichten je om bij De Correspondent aan de slag te gaan, om ons te wapenen tegen manipulatie met cijfers?

Toen ik begon dacht ik: als ik maar genoeg uitleg hoe die cijfers tot stand komen, dan komt het goed. Dat zie je ook aan mijn eerste artikelen. Ik schreef dan over een medisch onderzoek dat de cijfers verkeerd interpreteerde. Of ik legde uit hoe je een onbetrouwbare peiling herkent. Maar die oorlog ga je niet winnen. Dus besloot ik de lezers handvatten te geven om zelf beter met cijfers om te gaan. Inmiddels weet ik dat er nog meer bij nodig is: de psychologie. Hoe interpreteer je zelf eigenlijk de cijfers die je ziet?

Dit is een fragment uit het interview te vinden in KIJK 3/2019. Deze editie ligt in de winkel vanaf 21 februari tot en met 20 maart.

Meer informatie:

• De Correspondent
• NRC: Wiskunde ontzettend lastig? Dat valt best wel mee
• CBS: Wat is de invloed van cijfers op ons leven?

Video: Bord & Stift (voor De Correspondent)

Tekst: Jop de Vrieze

Openingsbeeld: iStock/Getty Images

Nu in de winkel: KIJK Hoogvliegers! Een special boordevol spannende verhalen uit de luchtvaart. Bestel hem hier voor maar €6,99.