Twee wetenschappers zien allerlei nadelen in ‘liegen’ tegen kinderen over Sinterklaas of de Kerstman.

Maar weinig mensen hebben er problemen mee om hun kinderen jarenlang te laten geloven in een bebaarde man die in december cadeautjes rondbrengt. Toch kun je het opvatten als een vorm van liegen die kinderen meer kwaad dan goed doet, schrijven Christopher Boyle en Kathy McKay in een opiniestuk in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet Psychiatry. Anderen zijn echter niet overtuigd.

NSA op de Noordpool

Allereerst: Boyle en McKay betogen niet dat je altijd en overal de waarheid moet spreken tegen je kinderen. “Ze vertellen dat hun recent overleden huisdier naar de dierenhemel is gegaan, is nu eenmaal aardiger dan ze heel grafisch omschrijven hoe het beest binnenkort weer in de koolstofcyclus wordt opgenomen.”

Maar het verhaal dat alleen zoete kinderen cadeautjes krijgen van de Kerstman (of in ons geval: Sinterklaas) zien ze niet als ‘aardig’. “Kinderen wordt duidelijk gemaakt dat ze zich niet kunnen onttrekken aan de NSA-achtige waakzaamheid van de Noordpool.” (Of in ons geval: Spanje.)

Verder maken de twee wetenschappers zich zorgen over wat er gebeurt wanneer kinderen ontdekken dat hun ouders niet de waarheid hebben gesproken. Kinderen gaan er namelijk van uit dat volwassenen niet liegen, schrijven Boyle en McKay. Als dat toch het geval blijkt te zijn waar het Sint of Santa betreft – waar hebben ze dan nog meer over gelogen? “Kunnen ze dan nog wel worden beschouwd als de bewakers van wijsheid en waarheid waar kinderen ze tot op dat moment voor hebben aangezien?”

Zijwieltjes voor het kritisch denken

Klinisch neuroloog Steven Novella zet zich in een blogpost op NeuroLogica fel af tegen het artikel van Boyle en McKay. “Ik ben het volledig met de auteurs oneens en vind dat hun mening alleen maar hun eigen vooroordelen laat zien.”

Novella stelt dat ouders helemaal geen onbetwiste ‘bewakers van wijsheid en waarheid’ hoeven te blijven. Wat hem betreft moeten opgroeiende kinderen juist leren dat zulke bewakers helemaal niet bestaan. “De Kerstman-mythe is als een stel zijwieltjes voor het kritisch denken. Een leuke mythe die kinderen al op jonge leeftijd zelf onderuit kunnen halen.”

Verder is Novella het niet eens met de opmerking dat je kinderen wél een fabeltje mag vertellen als hun huisdier is overleden. “Dus het is oké om tegen een kind te liegen over een van de grootste vragen uit ons bestaan, namelijk wat er na de dood gebeurt, maar niet om een onschadelijke fantasie over speelgoed uitdelende elfen in stand te houden?”

Voornamelijk gezeur

Ook de Nederlandse psycholoog Willem Koops is niet te spreken over het artikel van Boyle en McKay. “Geen goed stuk, met een hoop vermoedens en suggesties, maar geen wetenschappelijke gegevens.” Sowieso vindt hij het idee dat je niet tegen kinderen mag ‘liegen’ “voornamelijk gezeur”. “De grens tussen werkelijkheid en fantasie ligt bij jonge kinderen anders dan bij volwassenen.”

Kortom: Sint en Kerstman lijken nog niet bang te hoeven zijn voor een groot protest onder bezorgde wetenschappers.

Bronnen: The Lancet Psychiatry, NeuroLogica Blog

Beeld: Sander van der Wel/CC BY-SA 2.0