Dankzij DNA-onderzoek naar streptokokken uit twintig verschillende landen krijgen onderzoekers beter zicht op een mogelijk wereldwijd vaccin.
Streptokokken zijn een groep bacteriën die bij de mens verschillende ziektes kunnen veroorzaken. Een van de meest agressieve is Streptococcus pyogenes, die met regelmaat leidt tot krentenbaard, roodvonk en keelontsteking, maar in ernstige(re) gevallen bijvoorbeeld ook hersenvliesontsteking of toxischeshocksyndroom tot gevolg kan hebben.
Een vaccin voor deze schadelijke streptokok is er nog niet. Maar daar komt wellicht verandering in. Onderzoekers van onder andere het Wellcome Sanger-instituut en de Cambridge-universiteit bestudeerden de genetische samenstelling van de zogenaamde Groep-A-streptokok (GAS of Strep A) uit twintig verschillende landen. Met de verschillen en overeenkomsten tussen de varianten in beeld, komt een wereldwijd Strep A-vaccin voorzichtig een stapje dichterbij, schrijft het team in Nature Genetics.
Lees ook:
Variaties
Eén van de zaken die het ontwikkelen van een universeel vaccin voor de streptokok moeilijk maakt, is de hoeveelheid variaties van de bacterie. Kleine verschillen in het DNA kunnen er in theorie namelijk voor zorgen dat een vaccin in land X wel effectief zou zijn, maar in land Y niet.
Om een wereldwijd werkend vaccin te maken, is het dus noodzakelijk alle verschillende Strep A-variaties onder de loep te nemen. Dat is dan ook precies wat de onderzoekers deden. Van meer dan tweeduizend Step-A-samples, afkomstig uit 22 landen, bestudeerden ze het DNA op zoek naar overeenkomsten. Het team identificeerde meer dan 290 verschillende vormen van Streptococcus pyogenes, genetisch allemaal net anders.
“Degelijk en belangrijk werk”, vindt Marien de Jonge (Radboud UMC), gespecialiseerd in infectieziekten bij kinderen. “De onderzoekers hebben 15 genen geïdentificeerd die in alle Strep A-varianten voorkomen én weinig mutaties bevatten.” Dat maakt deze genen interessante kandidaten voor het ontwikkelen van een universeel vaccin.
Vaccin?
Een stap verder, ja, maar we zijn er nog niet. Wanneer we een wereldwijd vaccin kunnen verwachten, ligt volgens De Jonge aan een aantal factoren. “Het ontwikkelen van een vaccin duurt gemiddeld zo’n 10 tot 15 jaar”, vertelt hij. “Maar als het tegenzit, kan het veel langer duren.”
Er zijn momenteel twee vaccinkandidaten tegen Streptococcus pyogenes in ontwikkeling. “Beiden zijn nog in de eerste fase van het klinisch onderzoek”, vertelt De Jonge. “Het kan nog jaren duren voordat deze in grotere klinische studies getest kunnen worden.” In het slechtste geval, laat de wetenschapper weten, ontdekt het team pas in dat laatste stadium dat het vaccin niet voldoende beschermt. “Dan moet er weer opnieuw onderzoek gedaan worden.” Fingers crossed dat dat niet gebeurt.
Bronnen: Nature Genetics, EurekAlert!
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!