De hersenen van chimpansees op leeftijd vertonen soortgelijke trekjes als de hersenen van mensen met de ziekte van Alzheimer.
Het brein van alzheimerpatiënten laat andere kernmerken zien dan dat van gezonde mensen. Zo vormen eiwitten genaamd Tau kluwen in de hersenen (tangles genoemd) en slaan de eiwitten amyloid-beta neer en ontwikkelen plaques. (Zie de afbeelding hieronder.) Bovendien gaan er steeds meer hersencellen kapot bij mensen met de ziekte van Alzheimer.
Lange tijd werd gedacht dat alzheimer vrijwel uniek was voor mensen, maar een nieuw onderzoek laat zien dat sommige chimpansees ook kluwen Tau en plaques van amyloid-beta in hun hersenen vormen naarmate ze ouder worden.
Twintig chimpansees
Arts en neurobioloog Dick Swaab – die niet deelnam aan de studie – is enthousiast over het onderzoek, maar wijst ons er wel op dat het niet de allereerste keer is dat de plaques van amyloid-beta zijn ontdekt in het brein van chimpansees. “Het is wel de eerste uitvoerige studie.”
Biologisch antropoloog Mary Ann Raghanti (Kent State University, Ohio) en haar team analyseerden de hersenen van twintig chimpansees die waren gestorven in de leeftijdscategorie 37 tot 62 jaar. Dertien van hen bleken plaques te herbergen en vier van de overleden apen zowel Tau-kluwen als plaques van amyloid-beta.
MRI-scans
De tekenen van alzheimer zijn dus aanwezig in deze apen, maar of ze ook daadwerkelijk kenmerken van de ziekte vertoonden, hebben de onderzoekers niet weten te achterhalen. Het is bijvoorbeeld niet bekend of de dieren moeite hadden dingen te herinneren of dat ze vaak gedesoriënteerd waren. Daarvoor moet er meer onderzoek worden gedaan.
Maar volgens primatoloog Serge Wich – net als Swaab niet betrokken bij het onderzoek – is dat niet zo eenvoudig. “Er mogen geen MRI-scans meer gedaan worden in de Verenigde Staten op chimpansees (waar ik het overigens mee eens ben) om te bepalen of er eventueel tekenen van alzheimer zijn waar je cognitieve teksten aan kunt koppelen”, mailt Wich.
Evolutionair gezien, vindt Wich het erg fascinerend om te bestuderen of alzheimer alleen voorkomt bij mensen of dat de ziekte bij mensapen en eventueel andere primaten voorkomt. Chimpansees zijn genetisch gezien het meest gerelateerd aan de mens. Wie weet brengt het apenbrein ons ooit nog tot hét medicijn tegen de slopende ziekte van Alzheimer.
Bronnen: Neurobiology of Aging, Scientific American, New Scientist
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer (geen verzendkosten). Abonnee worden? Dat kan hier!