Bioloog en conservator Kees Moeliker over de opmerkelijke objecten waar mensen hun urinemonster in deponeren. 

Mijn huisarts vond dat het weer eens tijd was voor controle van mijn urine. Van de assistente kreeg ik een met instructies bedrukte plastic zak met een stevige Ziploc-sluiting, gevuld met een aantal plastic voorwerpen. Even dacht ik dat ik bij mijzelf – op mijn nuchtere maag – een blaaskatheter moest inbrengen, maar het viel mee. Het was een voor mij nieuw soort monsterpotje.

Wat een vooruitgang: opendraaien, volplassen tot het streepje, dichtdraaien, buisje in een soort rubber ventiel prikken en als een wonder vulde het zich met mijn ochtendurine. Geen gezoek naar een (bijna) lege pindakaaspot, geen geklieder. Het potje ging nog zeker halfvol de vuilnisbak in, het buisje in het gripzakje. Bij het inleverloket van het huisartsenlaboratorium beaamde men de grote sprong voorwaarts: “U wilt niet weten waarin wij urine binnenkregen – tot dichtgeknoopte boterhamzakjes toe.” Mijn interesse gewekt. Ik wilde het wél weten!

Gezien de gretigheid waarmee medici hun vakgebied vooruit willen helpen, moet iemand dat een keer hebben uitgezocht. En jawel: een beetje spitten in het Ig Nobelarchief leverde zelfs een winnende studie naar urinepotjes op. De geneeskundeprijs uit 1999 ging naar dr. Arvid Vatle uit Stord, Noorwegen, voor “het zorgvuldig verzamelen, classificeren en becommentariëren van de opslagmiddelen die zijn patiënten kozen voor het inleveren van urinemonsters”. De resultaten van zijn inventarisatie publiceerde de nieuwsgierige arts onder de titel ‘Unyttig om urinprøver’ in Tidsskrift for Den norske legeforening.

Zonder kennis van de Noorse taal is aan het artikel geen touw vast te knopen, maar Tabel 1 (de alfabetische lijst van soorten potjes, flesjes en bakjes) spreekt boekdelen. Het gaat om in totaal 113 verschillende soorten die dokter Vaste van mei 1997 tot mei 1998 kreeg aangeboden. Stavlands tomatenpuré staat met zeventien bovenaan de ranglijst, gevolgd door Delikat Appetittsild 270 g (zure haringfilet in hartige kruiden) met acht leveringen. Tot ieders verbeelding spreken: Maggiflesje (1), minifles Asbach Uralt (1), literfles Bells Old Scotch Whisky (1) en Casa Fiesta-tacosaus (1).

Het moge duidelijk zijn dat dr. Arvid Vatle een noodkreet publiceerde en dat die uiteindelijk is gehoord met het monsterpotje dat ik mocht vullen.

Kees Moeliker stond met zijn column in elk nummer van KIJK. Deze tekst werd gepubliceerd in KIJK 5/2015. 

Beeld: Studio 5982