Er zijn zo’n 140 gebarentalen bekend. In Nederland hebben we Nederlandse Gebarentaal (NGT), in België de Vlaamse Gebarentaal. Maar waarom bestaat er geen universele taal voor doven?

Talen, van doven en van horenden, ontstaan wanneer mensen geen gemeenschappelijke taal beheersen, maar toch willen communiceren. In de jaren tachtig gebeurde dat nog in Nicaragua, waar een dovenschool werd opgericht. Er ontstond al snel een gemeenschap van dove kinderen, die in de klas en op het schoolplein gebaren begonnen te gebruiken. In no time ontstond er ook een grammatica, die inmiddels is doorgegeven aan nieuwe generaties scholieren.

Lees ook:

• Zijn gebarentalen wel echte talen?
• ‘Vissenorgies kunnen andere zeebewoners doof maken’

Nicaraguaanse Gebarentaal

Zo is er binnen een paar decennia een nieuwe gebarentaal geboren. Op dezelfde manier is het al veel vaker gegaan in de geschiedenis: een groep doven en slechthorenden kwam bij elkaar et voilà, een nieuwe gebarentaal. Er zijn inmiddels zo’n 140 gebarentalen bekend. In Nederland hebben we Nederlandse Gebarentaal (NGT), een taal die waarschijnlijk in de negentiende eeuw is ontstaan op een doveninstituut in Groningen.

Deze taal verschilt fundamenteel van bijvoorbeeld Nicaraguaanse Gebarentaal, maar ook van Vlaamse Gebarentaal en van Duitse Gebarentaal. Gebarentalen verschillen niet alleen sterk van elkaar, maar ook van de gesproken talen uit dezelfde omgeving. NGT heeft bijvoorbeeld echt andere grammaticaregels dan het Nederlands: zo komt in NGT het werkwoord helemaal achteraan in de zin, terwijl het in het Nederlands verder naar voren staat.

Wel is het zo dat doven relatief goed andere gebarentalen kunnen ‘verstaan’. Waarschijnlijk ontwikkelen ze die vaardigheid beter dan horenden omdat ze al van kleins af aan gedwongen zijn te communiceren met mensen die hen niet begrijpen; hun ‘vreemdetaaltolerantie’ is simpelweg hoger. Ook lijkt er onder gebaarders die vaak naar internationale bijeenkomsten gaan langzamerhand een soort mengtaal te ontstaan, met gebaren uit allerlei talen. Vreemdetaaltolerantie en een ‘wereldtaal’: daar zouden de horenden een voorbeeld aan kunnen nemen!

Deze vraag kon je vinden in KIJK 5/2019.

Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl. 

Tekst: Sterre Leufkens

Beeld: BAS CZERWINSKI/ANP

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!