Aandoeningen aan het brein brengen de meest maffe symptomen teweeg. Zo denken sommige mensen dat ze al dood zijn, of dat een of meer familieleden vervangen zijn door dubbelgangers.

Het is alsof je in een aflevering van The Walking Dead bent beland. Mensen met het syndroom van Cotard zijn er namelijk van overtuigd dat ze dood zijn. Of dat ze leeg zijn van binnen, dus geen hersenen, bloed of ingewanden meer hebben.

Ontkenning

De Franse neuroloog Jules Cotard was de eerste die het syndroom optekende, in 1880. Hij beschreef patiënten, van wie er een niet meer at (“toch al dood”) en een ander in de derde persoon over zichzelf sprak (hij bestond zelf immers niet). Weer een ander wist zeker dat ze geen naam had, geen leeftijd en geen ouders.

Opvallend is het rotsvaste geloof van deze patiënten in hun eigen denkbeelden. Ze staan nauwelijks open voor opmerkingen als “u kunt toch niet dood zijn, terwijl u dit vertelt”. Daarom noemde Cotard het syndroom aanvankelijk délire des négations: de waan van de ontkenningen.

Walking Corpse Syndrome

De ziekte is een raadsel. Gedegen wetenschappelijk onderzoek wordt bemoeilijkt doordat er maar zo weinig mensen aan lijden. In de medische literatuur zijn in totaal honderd gevallen bekend; gemiddeld zijn ze 52 jaar oud. Het zijn geen opgewekte types: negen op de tien patiënten gaan gebukt onder depressies. Ook zelfmoord, zelfverwonding of uithongering zijn geen uitzonderingen.

De aandoening, ook wel Walking Corpse Syndrome genoemd, is lastig te behandelen, al doen medicijnen soms wonderen. Ook elektroconvulsietherapie (ECT), de moderne variant van de elektroshocks uit de jaren zeventig, werkt soms goed.

Niet alle artsen zijn er trouwens van overtuigd dat het syndroom van Cotard een afzonderlijke ziekte is. Sommigen scharen het onder schizofrenie of bipolaire stoornis (vroeger: manische depressie).

Het is hoe dan ook een van de meest lugubere aandoeningen die we kennen. Sommige patiënten geloven zelfs dat ze, net als een vampier, ‘ondood’ zijn. Anders gezegd: dat ze verdoemd zijn en daarom eindeloos tussen leven en dood moeten zweven.

Dit is een voorbeeld uit het kaderverhaal ‘Brein op een dwaalspoor’ te vinden in KIJK 2/2021. Deze editie ligt in de winkel vanaf 21 januari tot en met 17 februari.

Meer informatie:

• WebMD: What Is Cotard’s Syndrome (Walking Corpse Syndrome)?
• NCBI-NIH: The alien hand syndrome
• KIJK: Tien medische missers
• ‘De lobotomie was compleet uit de hand gelopen’

Tekst: Maurice Timmermans

Beeld: PAUL MCERLEAN/EYEEM/GETTY IMAGES

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!