Vorig jaar schreven tien grote namen in de wetenschap een open brief, waarin ze stelden dat de Nobelprijzen op de schop moesten. De reactie van de Nobel Foundation is nu vrijgegeven.

In het artikel ‘Explosief eerbetoon’ (KIJK 12/2009) schreven we:

“Een tiental vooraanstaande wetenschappers, waaronder taalkundige Steven Pinker, primatoloog Frans de Waal en bioloog E.O. Wilson, [schreef] dit jaar een gezamenlijke open brief aan het Nobelprijscomité, waarin ze stellen dat er een Nobelprijs voor de volksgezondheid moet komen, en eentje voor het milieu. De eerste zou dan bijvoorbeeld bedoeld zijn voor ontdekkingen die helpen bij het bestrijden van een ernstige ziekte, de tweede voor klimaatwetenschap of het behoud van bedreigde diersoorten.”

Daarnaast pleitten de wetenschappers ervoor dat de prijs ook aan instituten toegekend zou moeten kunnen worden, en dat de Nobelprijs voor de geneeskunde een breder gebied zou moeten bestrijken.

Destijds noteerden wij al de afwijzende reactie van natuurkundige Gerard ’t Hooft, die in 1999 een Nobelprijs won. Hij zei onder andere: “Als je voor iedere modegril een nieuwe categorie bedenkt, is het hek van de dam. Dan eindig je straks met een Nobelprijs voor het postzegelverzamelen. Als er een echt belangrijke ontdekking wordt gedaan op het gebied van de volksgezondheid, dan kan daar de Nobelprijs voor de geneeskunde voor worden toegekend. En een belangrijke ontdekking of succesvolle actie op milieugebied kan in aanmerking komen voor de vredesprijs, zoals we gezien hebben bij Al Gore in 2007.”

De reactie die Michael Sohlman, executive director van de Nobel Foundation, de tien wetenschappers stuurde, volgt dezelfde redenering. Hij schrijft, zo valt nu te lezen op de site van New Scientist: “U heeft helemaal gelijk als u zegt dat Alfred Nobel de klimaatverandering of HIV/AIDS niet had kunnen voorzien. Maar aan beide gebieden zijn Nobelprijzen uitgereikt.” Sohlman somt vervolgens vier toekenningen op, waaronder de al door ’t Hooft genoemde Nobelprijs voor Al Gore en het IPCC.

Ook hoeft volgens Sohlman de Nobelprijs voor de geneeskunde niet veranderd te worden, om onderbelichte deelgebieden uit de medische en biologische hoek te kunnen bekronen. “De neurowetenschappen worden, in tegenstelling tot wat uw brief lijkt te suggereren, zeker niet genegeerd. (…) Ook de genetica is de afgelopen jaren meerdere keren erkend. (…) En er is geen vereiste dat het gaat om werk dat betrekking heeft op de mens. Onderzoek uitgevoerd op gist, vliegen en andere organismen is gelauwerd wanneer het algemeen relevant was.”

Daarnaast stelt Sohlman dat de statuten en eerdere beslissingen van de Nobel Foundation het toevoegen van nieuwe prijzen niet toelaten, en dat het momenteel wel degelijk mogelijk is om instituten te bekronen in plaats van individuen. Het punt is alleen dat tot nu toe geen enkel comité, behalve dat voor de vredesprijs, van die mogelijkheid gebruik heeft gemaakt. “Het lijkt erop dat degenen die de wetenschappelijke prijzen uitreiken net als Alfred Nobel de overtuiging hebben dat uitvindingen en ontdekkingen worden gedaan door creatieve individuen, niet door instituten.”

Bovendien, laten we eerlijk zijn: het is toch wat interessanter/mediagenieker als één, twee of drie wetenschappers de eer en het geld van een Nobelprijs te beurt vallen, dan wanneer allerlei organisaties bekroond zouden worden voor het werk van de mensen die bij hen in dienst zijn. Een Nobelprijswinnaar is een held, een autoriteit; een Nobelprijswinnend instituut een goede carreer move…

Bronnen: New Scientist

Beeld: Jonathunder/CC-BY-SA 3.0