Een seekoei is een nijlpaard, een slimfoon een smartphone. Het Afrikaans lijkt erg veel op de Nederlandse taal, hoe komt dat?

Zuid-Afrika heeft maar liefst elf officiële talen, en eentje daarvan is het Afrikaans. Die taal staat in Nederland vooral bekend als leverancier van woorden die ons grappig in de oren klinken: een smartphone is in het Afrikaans een ‘slimfoon’, een knappe man of vrouw noemen ze een ‘oogplesiertje’, en Tipp-Ex heet, hoe toepasselijk, ‘flaterwater’.

Lees ook:

• Hoe krijg ik mijn zelfbedachte woord in het woordenboek?
• Zit taal in onze genen?

Kolonie

Allemaal woorden die je als Nederlander wel begrijpt. Dat is ook niet gek, want het Afrikaans is nauw verwant aan het Nederlands. Dat zit zo. In 1652 stichtte de Nederlander Jan van Riebeeck een kolonie op Kaap de Goede Hoop. De bevolking die daar al woonde, werd vermoord of verdreven, en steeds meer Nederlanders en Vlamingen vestigden zich in het gebied. Zij namen werkkrachten uit Maleisië mee, en tot slaaf gemaakten uit West-Afrika.

De nieuwe Kaapbewoners spraken Nederlands met elkaar, maar in de loop der tijd ging dat Nederlands steeds meer verschillen van de taal die in Nederland zelf werd gesproken. Er werd bijvoorbeeld soms een woord of grammaticaregel uit een andere taal toegevoegd, bijvoorbeeld uit het Maleis van de werkkrachten. Zo komt het woord ‘baie’ (erg, zeer) uit het Maleis – baie dankie!

Kaap-Nederlands

Ook verdween er een en ander uit het nieuwe Nederlands. Voor ‘tweedetaalleerders’ was het namelijk onmogelijk om het Nederlandse Nederlands perfect te leren spreken. Er was simpelweg te weinig tijd en onderwijs om toestanden als werkwoordvervoeging en lidwoorden goed onder de knie te krijgen. Na verloop van tijd heeft het Kaap-Nederlands zulke zaken dan ook verloren: het Afrikaans kent maar één werkwoordsvorm (jy loop, julle loop), en twee lidwoorden (die en ‘n).

Het resultaat is een taal die behoorlijk op het Nederlands lijkt, maar toch ook een heel eigen woordenschat en grammatica heeft. Als je Nederlands spreekt, kun je het Afrikaans dan ook wel enigszins begrijpen. Maar het zelf spreken? Dat is ’n andere storie!

Deze vraag staat ook in KIJK 5/2020.

Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl. 

Tekst: Sterre Leufkens

Beeld: iStock/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!