Grofweg 40 procent van de wereldbevolking heeft te maken met een tekort aan zoet water. Naar schatting zo’n 10 procent zal daardoor in het komende decennium moeten verhuizen. Dat leidt bijna onvermijdelijk tot maatschappelijke onrust, migratiestromen en gewapende conflicten. Staan we aan de vooravond van de eerste grote wateroorlog?

Ethiopië mag zich sinds juli 2020 de trotse eigenaar noemen van de grootste waterkrachtcentrale van Afrika. In die maand werd namelijk de Grote Renaissancedam gepresenteerd, en die is in alle opzichten een knap staaltje techniek. Met damwanden zo hoog als de Egyptische piramides torent het bouwwerk trots uit boven de Blauwe Nijl. Over enkele jaren – als het bassin volledig is gevuld met 74 kubieke kilometer water – zal de dam miljoenen Ethiopiërs van elektriciteit voorzien.

Wateroorlog

Maar de mensen die stroomafwaarts wonen, zijn op z’n zachtst gezegd niet blij met het bouwwerk. Met name Egypte vreest de gevolgen van dit gigaproject. Het land is voor landbouw en drinkwater namelijk sterk afhankelijk van de Nijl. Die watertoevoer wordt nu deels afgeknepen door Ethiopië; veel rivierwater verdwijnt immers in het bassin voor de dam. Egypte vreest daarom watertekorten en mislukte oogsten.

Inmiddels is de politieke spanning tussen de regionale grootmachten om te snijden. Bij de inwijding van de dam tweette de Ethiopische minister van Buitenlandse Zaken triomfantelijk: “De rivier is een meer geworden […] de Nijl is van ons.” Dat was natuurlijk tegen het zere been van zijn Egyptische collega’s. Zo waarschuwde de Egyptische president Abdel Fattah el-Sisi in april 2021 dat Ethiopië maar beter “geen druppel Egyptisch water” kon aanraken, want dan “staan alle opties open”. En zijn voorganger Mohamed Morsi sprak zelfs heimelijk met zijn bewindslieden over het opblazen van de dam.

Helaas staat dit conflict over de Grote Renaissancedam niet op zichzelf. Overal ter wereld vind je voorbeelden van confrontaties die zijn gerelateerd aan een tekort aan zoet water. Die zijn vooralsnog niet ontaard in grootschalig wapengekletter, maar de spierballentaal is er niet minder om. Staan we aan de vooravond van de eerste echte wateroorlog?

Dit is het begin van het artikel ‘Watertekorten bedreigen de wereldvrede’ te vinden in KIJK 10/2022. Deze editie ligt in de winkel vanaf 15 september tot en met 12 oktober.

Meer informatie:

• Journal of Contemporary Water Research & Education The past, present, and future of water conflict and international security
• BBC Future: How water shortages are brewing wars
• The Guardian: Water wars: early warning tool uses climate data to predict conflict hotspots
• KIJK: De vriendelijkste oorlog ooit is eindelijk beslist

Tekst: Merijn van Nuland

Beeld: MINASSE WONDIMU HAILU/ANADOLU AGENCY via Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!