Zeewier dat aanspoelde op Antarctica wijst onderzoekers erop dat het zuidelijke continent veel minder geïsoleerd is dan voorheen werd gedacht.

Het vinden van zeewier op het strand lijkt de gewoonste zaak van de wereld. Maar de vondst van Durvillaea-zeewier aan de Antarctische kust was dat zeker niet. Het wier bleek voordat het aanspoelde op het strand van King George Island een ongelooflijke reis van 20.000 kilometer te hebben afgelegd. Dat is niet alleen de langst bekende biologische drijftocht ooit, ook dacht men dat die reis onmogelijk was.

De bijzondere vondst suggereert dat Antarctica lang niet zo geïsoleerd is van de rest van de wereld als men dacht. En dat zou in het licht van klimaatverandering grote gevolgen kunnen hebben voor het ecosysteem van het zuidelijke continent. Het onderzoek werd onlangs gepubliceerd in vakblad Nature Climate Change.

Lees ook: Magnetisch veld van oceanen in kaart gebracht

Verre tocht

Met behulp van DNA-analyses stelde het internationale team van onderzoekers de oorsprong van het zeewier vast. Een deel bleek afkomstig van de Kerguelen-eilanden in de zuidelijke Indische Oceaan, een andere deel van de Zuid-Georgia-eilanden in de zuidelijke Atlantische Oceaan (zie afbeelding hieronder) – tienduizenden kilometers van Antarctica.

Door de bekende modellen van oceaanstromingen te combineren met golfmodellen, konden onderzoekers verklaren dat zeewier afkomstig van de Kerguelen-eilanden en de Zuid-Georgia-eilanden aanspoelde op het Antarctische King George. Bron: Fraser et al. 2018

Barrières

Naast de grote afstand maken ook de barrières die het zeewier moest trotseren, de vondst bijzonder. Om op het stand van het eiland King George te belanden, moest het namelijk voorbij de polaire winden en sterke stromingen.

“De oceanografieboeken beschrijven dat de stromingen aan de oppervlakte van de Zuidelijke Oceaan altijd richting het noorden of het oosten gaan”, vertelt oceaanonderzoeker en co-auteur van het onderzoek Erik van Sebille (Universiteit Utrecht). “Dit stuk zeewier, dat naar het zuiden stroomde, laat zien dat dat niet waar is.”

Golven

Dus wat ontbrak aan de eerdere ideeën? Volgens van Sebille is het simpel: golven. “Sterke winden in de zuidelijke oceaan, zoals de Roaring Forties, genereren hele hoge golven. Die gaan alle kanten op, óók richting het zuiden.” Als een surfer kan zeewier, maar ook ander drijvend materiaal, zo toch op Antarctica terecht komen.

Bewoonbaar

De extreme omstandigheden maken Antarctica voor veel organismen slecht bewoonbaar. “Het is er nu te koud”, legt van Sebille uit. “Maar door klimaatverandering zal op den duur een drempel worden gepasseerd waardoor het voor sommige organismen wél mogelijk zal zijn om zich op Antarctica te settelen.”

Oceaandeskundige Bas van de Schootbrugge (Universiteit Utrecht), niet betrokken bij het onderzoek, stemt hiermee in: “Mocht Antarctica in de toekomst sterk opwarmen, wat te verwachten is, dan zullen er zich misschien ook nieuwe soorten vestigen, die dus niet worden gehinderd door de sterke stromingen.”

Plastic

Los van zeewier en organismen die op deze levende ‘vlotten’ meeliften, kan er ook ander drijvend materiaal zoals plastic op dezelfde manier het zuidelijke continent bereiken. “Er wordt steeds meer plastic gevonden rond Antarctica. Het is belangrijk vast te stellen waar dat plastic precies vandaan komt”, vertelt van Sebille.

Volgens van de Schootbrugge zal vervolgonderzoek zich waarschijnlijk bezighouden met de temperatuurstijging. “Hoeveel graden moet de temperatuur stijgen voor de ecosystemen daar daadwerkelijk veranderen door de vestiging van nieuwe migranten?”

Bronnen: Fraser et al (2018) in Nature Climate Change, ScienceAlert

Beeld: Erasmo Macaya

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!