Ook in het jaar 2016 zijn de nodige ontdekkingen gedaan. Dit waren volgens Science de tien meest spraakmakende onderzoeken.

Ieder jaar kiest Science de Breakthrough of the Year, de ontdekking die de meeste indruk heeft gemaakt. En in 2016 gaat deze titel naar *tromgeroffel* de detectie van door Einstein voorspelde zwaartekrachtsgolven, rimpelingen in de ruimtetijd die bijvoorbeeld ontstaan wanneer twee zware astronomische objecten om elkaar heen bewegen, of wanneer twee zwarte gaten samengaan.

Maar uiteraard is het behoorlijk lastig om een winnaar te kiezen, wanneer er zoveel ontdekkingen in een jaar zijn gedaan. Science publiceerde dan ook de negen runner-ups. (In willekeurige volgorde; dat is wel zo aardig.)

Nieuwe buurplaneet

Mochten we ooit onze blauwe planeet willen ontvluchten, dan is exoplaneet Proxima b wellicht het proberen waard. Astronomen maakten in augustus bekend bewijs te hebben gevonden voor het bestaan van deze planeet, die relatief gezien op een kleine afstand van ons zonnestelsel ligt. Bovendien kan hij weleens vloeibaar water bevatten.

Een artist impression van het oppervlak van planeet Proxima b

Verjongingskuurtje

Een van de redenen dat we op oude leeftijd veel kwalen hebben, is de zogenoemde senescente cel. Deze cellen delen niet meer, maar blijven in leven en scheiden schadelijke stoffen uit. Kunnen we deze kwelgeesten niet gewoon uit ons lichaam verwijderen? Uit het lichaam van muizen wel, zo lieten onderzoekers in februari zien.

Een aantal ouderdomskwalen bleef de dieren hierdoor bespaard. Zo kregen ze minder vaak kanker en kregen ze minder nier- en hartfalen. Maar uiteindelijk stierven ze wel. We spreken hier dus van een verjongingskuurtje en niet van een behandeling om eeuwig te blijven leven.

A.I. wint

Dat kunstmatige intelligentie steeds intelligenter wordt, konden we dit jaar wel merken toen deep-learning-systeem AlphaGo Lee Sedong versloeg. De Zuid-Koreaanse wereldkampioen van het spelletje Go verloor met 4 tegen 1 tegen de robot. Waarom dit zo bijzonder is? Omdat het bordspel voor een deel gebaseerd is op intuïtie, iets dat je een systeem moeilijk aan kunt leren.

Origami

Onderzoekers hebben niet veel moeite met het maken van gewenste DNA-codes, maar het is lastig te voorspellen hoe deze strengen met aminozuren (bouwstenen van eiwitten) zichzelf opvouwen. En dat is een probleem, omdat de vorm van de eiwitten voor een groot deel bepaald wat hun functie is. Maar dit jaar ontwikkelde computerprogramma’s kunnen dat wel. En dat kan onder meer bijdrage aan de bestrijding van ziektes.

Laboratoriumbaby

Japanse onderzoekers hebben dit jaar muizenembryo’s geproduceerd uit eicellen die in een petrischaaltje zijn gelegd. De embryo’s hebben zich dus buiten het lichaam weten te ontwikkelen en hielden het twee weken levend vol. Langer dan ooit. Deze ontdekking kan in de toekomst leiden tot nieuwe bevruchtingsbehandelingen.

Migratiestroom

Homo sapiens verspreidden zich vanuit Afrika naar alle uiteinden van de wereld. Maar verlieten de moderne mensen Afrika in één grote groep 40.000 tot 80.00 jaar geleden? Of vertrokken ze in meerdere kleine groepen, tienduizenden jaren eerder? Beide theorieën zijn waar, zo lieten wetenschappers in september weten. Maar de mensen die al eerder in kleinere groepen waren vertrokken, zijn merendeels uitgestorven.

Sociale apen

Stel: persoon 1 legt een reep chocolade in een kist en loopt weg. Vervolgens pakt persoon 2 het snoepgoed uit de kist en verdwijnt. Waar zal persoon 1 heenlopen wanneer hij trek krijgt in de chocoladereep? Juist, naar de kist. Want hij weet niet dat persoon 2 hem heeft weggegrist. Het blijkt dat een aantal kinderen dit begrijpen.

Hoe zit dat met apen? Uit onderzoek gepubliceerd in 2016 blijkt dat bonobo’s, orang-oetans en chimpansees ook in staat zijn te voorspellen dat persoon 1 naar de kist zal lopen.

Lichte lens

Een lens is nu niet meer dan een stuk glas met een gebogen oppervlak dat lichtstralen naar een centraal punt buigt. Om ervoor te zorgen dat verschillende golflengtes op de correcte manier worden gebogen, gebruiken technici vaak meerdere lagen glas om de lens te maken. Maar dit maakt ze wel zwaar.

Deze zomer kwamen onderzoekers op de proppen met een ander type lens: een die bestaat uit metamaterialen. Deze lens zijn dunner dan de lichtgolven die hij bundelt en is dan ook veel minder zwaar. Met recht een doorbraak die Science in het rijtje vond passen.

Handzaam dingetje

Een technologie die dit jaar voor het eerst in gebruik werd genomen, maakt het een stuk makkelijker om DNA te ontleden. Het betreft een klein apparaatje dat je in de hand houdt en dat direct de letters van het erfelijke materiaal leest. Dit is handig voor bijvoorbeeld het snel onderzoeken van een epidemie.

Bron: Science