Op 24 november 1859 verscheen On the Origin of Species, het boek waarin Charles Darwin zijn evolutietheorie uiteenzette.

Charles Darwin (1809-1882) was een Britse historicus en bioloog. Op 24 november 1859 bracht hij zijn boek uit, waarin hij zijn controversiële theorie over het ontstaan van verschillende diersoorten deelde. Dit boek legde uiteindelijk de basis voor onze moderne kijk op evolutie.

Meer Vandaag in…

• 21 november 1847: veel Nederlanders sterven door brand op SS Phoenix
• 22 november 1963: John F. Kennedy wordt doodgeschoten
• 23 november 1924: Edwin Hubble ontdekt dat er andere sterrenstelsels zijn

Darwins vinken

Charles Darwin werd geboren in een welgestelde Engelse familie. Zowel zijn opa als vader waren arts, wat ertoe leidde dat Darwin op zijn 16^e aan een studie geneeskunde begon. Door een angst voor bloed kwam dit snel ten einde, en door desinteresse liep een vervolgstudie in de theologie ook snel stuk. Zijn ware passie was de natuurwetenschap, waar hij al sinds zijn vroege jeugd belangstelling voor toonde.

Op school werd hij opgemerkt door zijn hoogleraar botanie, die na Darwins afstuderen een uitnodiging voor de HSM Beagle voor hem regelde. Dit schip viel onder de leiding van de Britse kapitein en meteoroloog Robert Fitzroy, en zou de kustlijnen van Zuid-Amerika afreizen om deze in kaart te brengen. De kapitein zocht nog een natuuronderzoeker om hem te vergezellen en zijn ontdekkingen vast te leggen. Deze kans liet Darwin niet varen, en in het najaar van 1831 vertrok hij richting het zuidelijk halfrond.

De reis duurde vijf jaar en bracht Darwin naar afgelegen delen van de wereld, waaronder Zuid-Amerika, Australië en de Galapagoseilanden. Hier verzamelde hij een gigantische hoeveelheid informatie over geologie, flora, fauna, en fossielen. Het viel hem onder andere op dat de snavels van vinken op de eilanden subtiel verschilden in vorm en grootte, afhankelijk van waar ze hun voedsel haalden. Volgens Darwin wees dit erop dat de vogels zich hadden aangepast aan hun omgeving. Deze observaties bleken cruciaal voor zijn latere ideeën.

Competitie

Toen hij in 1836 weer terug was in Engeland startte Darwin met het systematisch analyseren van al zijn gegevens. Hij zou er nog jaren over doen om zijn evolutietheorie volledig uit te werken en op te schrijven. Tijdens die jaren werd hij onder andere geïnspireerd door econoom Thomas Malthus, die stelde dat bevolkingen exponentieel kunnen groeien, terwijl hulpbronnen schaars blijven, wat leidt tot competitie. Darwin realiseerde zich dat in de natuur een vergelijkbaar proces plaatsvindt.

Op 28 september 1838 schreef Darwin dat dieren vaak meer nakomelingen produceren dan de natuur kan ondersteunen. Dit leidt tot een strijd om het bestaan, waarbij de individuen met de meest gunstige eigenschappen de grootste kans hebben om te overleven. Omdat alleen zij nageslacht krijgen, verspreiden voordelige eigenschappen zich over generaties, terwijl minder gunstige eigenschappen langzaam verdwijnen. Volgens de bioloog kon een soort daardoor in zo’n mate veranderen, dat er een compleet nieuwe diersoort ontstaat.

Ondertussen bleef Darwin maar onderzoeken uitvoeren om zijn ideeën kracht bij te zetten. Pas toen een andere bioloog met een vergelijkbare theorie aan kwam zetten, voelde hij de druk om zijn werk te publiceren. Darwin was een perfectionist en wat begon als een artikel, groeide al snel uit tot een uitgebreid boek. On the Origin of Species verscheen op 24 november 1859, meer dan twintig jaar na zijn reis. Binnen een dag was de eerste druk compleet uitverkocht.

Ketterij

Darwins evolutietheorie riep gemende reacties op. De wetenschappelijke gemeenschap was flink verdeeld, met zowel enthousiaste voorstanders als terughoudende twijfelaars. Een opvallende tegenstander van Darwin en zijn ideeën was Robert Fitzroy. De zwaar gelovige kapitein zou tijdens een publiekelijk debat mogelijk met een bijbel boven zijn hoofd hebben staan zwaaien, schreeuwend dat men in God moest geloven, en niet in mensenwerk.

De kerk was fel tegen Darwin en zijn bevindingen. Ten minste, het grootste deel daarvan. Hoewel de meesten de theorie zagen als heiligschennis, zag een aantal liberale theologen evolutie juist als een nieuwe theorie over hoe God te werk zou gaan. In 1860 uitten zeven van hen steun aan Darwin in een openbare brief. Twee verloren hierdoor hun posities in de kerk, op beschuldiging van ketterij.

Langzaam maar zeker werd de evolutietheorie populairder. Latere ontdekkingen en ontwikkelingen, zoals de moleculaire biologie en genetica, bevestigden Darwins theorie door de mechanismen achter erfelijkheid bloot te leggen. Tegenwoordig vormt de evolutietheorie door natuurlijke selectie een van de fundamenten van de biologie.

Bronnen: IsGeschiedenis, National Geographic, Britannica, Darwin Day

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!