Zwangere gelada-apen krijgen spontaan een miskraam wanneer het dominante mannetje uit hun groep wordt verdrongen door een andere macho.

Gelada-apen leven in groepen van een stuk of tien vrouwtjes en meestal maar één mannetje. Deze macho heeft de dames dus voor het uitkiezen en bezwangert ze het liefst allemaal. Maar wanneer het dominante mannetje wordt verstoten door een andere man die zijn plek als leider inneemt, krijgen de zwangere apen in de groep spontaan een miskraam. Eila Roberts, biopsycholoog aan de Universiteit van Michigan, onderzocht dit zogenoemde Bruce-effect in het wild.

Spontaan ontzwangeren

Eerder was al bekend dat het Bruce-effect bij knaagdieren in gevangenschap voorkwam, maar Roberts wilde weten of ook dieren in het wild het ondervonden. Hiervoor bestudeerde zij met haar collega’s vijf jaar lang groepen gelada-apen en nam ze bloedmonsters af om op zwangerschapshormonen te testen.

Voordat een nieuw mannetje de macht greep, vertoonden alle groepen min of meer hetzelfde geboortepatroon, maar dit veranderde drastisch in groepen waar een wisseling van de macht plaatsvond. Het aantal geboortes kelderde hier. Uit afgenomen bloedmonsters konden de onderzoekers aflezen dat de vrouwtjes wel degelijk zwanger waren geweest. Maar liefst 80 procent van deze vrouwtjes had in de eerste twee weken na de overname een miskraam gehad, tegenover 2 procent van de vrouwtjes in de controlegroepen waar geen nieuwe mannen aan de macht kwamen. Zeven tot twaalf maanden hierna schoten de geboortecijfers van de groepen waar een nieuw mannetje aan de macht was gekomen plots weer omhoog.

Jaloerse concurrenten

Hoe naar het idee van een golf aan miskramen ook klinkt, voor de vrouwtjes is er wel een voordeel aan verbonden. Komt er in een groep gelada’s een nieuwe macho aan de macht, dan doodt hij vaak alle pasgeboren aapjes die niet van hem zijn. Vrouwtjes die snel ontzwangeren, zijn dus geen tijd en energie kwijt aan nakomelingen die toch na hun geboorte zouden worden gedood. Bovendien blijken ze na een miskraam verrassend snel zwanger te worden van hun nieuwe man.

Bron: Science Express/AAAS

Beeld: Eila K. Roberts/Science Express