Onderzoekers pogen met röntgenstraling en kunstmatige intelligentie teksten uit de verkoolde ‘Papyri van Herculaneum’ te halen.

In het jaar 79 sloeg het noodlot toe voor de Romeinse steden Pompeï en Herculaneum. Vulkaan Vesuvius, aan de westkust van Italië, barstte uit. Duizenden mensen kwamen om het leven en hun ooit bruisende woonplaats raakte bedolven onder lava en as.

Ook de vele boekrollen ontsnapten niet aan de ramp. De exemplaren die niet ter plekke in vlammen opgingen, zijn verkoold – te broos om uit te rollen. Met een combinatie van röntgenstraling en kunstmatige intelligentie hopen onderzoekers van de Kentucky-universiteit de teksten aan de verkoolde rollen te onttrekken.

Lees ook:

• Verbrande, oude boekrol met röntgenstraling gelezen
• Vesuvius: een reconstructie van de grote uitbarsting

Bron van informatie

Het gaat om twee complete rollen en vier fragmenten, gevonden tussen duizenden andere in de ruïnes van een Romeinse villa die samen de ‘Papyri van Herculaneum’ genoemd worden. Men vermoedt dat deze teksten, gevonden in 1752, de enige zijn die de ramp overleefd hebben.

Historici staan te trappelen de bijna 2000 jaar oude boekrollen te lezen. Men heeft dan ook al eerder geprobeerd de teksten uit de klompen koolstof te halen – met wisselend succes. Rollen die succes onderzocht zijn, bevatten voornamelijk filosofische teksten die inkijk geven in het leven tijdens de Romeinse tijd. Pogingen de geschriften handmatig uit te rollen eindigden ‘grotendeels rampzalig’.

Een van de rolfragmenten die de onderzoekers met de synchrotron scanden. © Digital Restoration Initiative/University of Kentucky

Virtuele tekst

De Amerikaanse onderzoekers riepen de hulp in van de synchrotron (een deeltjesversneller) van onderzoeksfaciliteit Diamond Light Source. Daarmee vuurden ze röntgenstraling door de boekrollen in de hoop subtiele beetjes inkt uit de geschriften – onzichtbaar voor het blote oog – op te pikken.

“We verwachten met de eerste scans niet direct tekst te zien”, vertelt Brent Seales, die aan het project werkt. De scans moeten eerst de interne structuur van de rollen in beeld brengen. En dat ‘in meer detail dan tot nu toe mogelijk was’, aldus Seales. Die mate van detail is nodig om de tekst uit de samengedrukte ‘koolrollen’ te halen.

Kunstmatige intelligentie moet vervolgens de ontbrekende stukken invullen. Hiervoor trainde het team een algoritme met foto’s van intacte rolfragmenten zodat het de inkt kan herkennen – pixel voor pixel, letter voor letter, aldus de onderzoekers. “De machine-learning-techniek die we ontwikkelen, zal onder meer het inktsignaal versterken”, legt Seales uit. De hoop is dat het onderzoek uiteindelijk zal leiden tot virtuele versies van de verkoolde boekrollen. Dan is het lezen geblazen.

Bronnen: Diamond, IFLScience

Beeld: Digital Restoration Initiative/University of Kentucky

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!