De eiwitten van Antarctische vissen zorgen ervoor dat ze niet bevriezen in het koude Zuidpoolwater. Maar dit mechanisme heeft ook een keerzijde.

Mensen zijn niet de enige organismen die soms gebukt gaan onder de evolutie. Antarctische vissen maken speciale eiwitten aan in het ijskoude Zuidpoolwater, die vervolgens in het bloed binden aan ijskristallen. Dit mechanisme zorgt ervoor dat de vissen niet bevriezen. Maar een team van wetenschappers heeft nu ontdekt dat dit systeem ook een keerzijde heeft: wanneer de temperatuur stijgt, smelten de ijskristallen niet. En dit kan voor problemen zorgen in de vis.

Kookvertraging

Er leven vijf families Antarctische vissen in de Zuidelijke Oceaan. Voor het onderzoek werden een aantal dieren gevangen en mochten ze rondzwemmen in water met een temperatuur boven het smeltpunt van de ijskristallen. Sommige van deze structuren wilden maar niet smelten. Het ijs ondergaat een zogenoemde kookvertraging.

In de Antarctische zomer zijn sommige watergebieden warmer. De onderzoekers verwachtten dat de vissen in dit water geen ijskristallen binden met hun eiwitten. In het lab werden ook deze vissen onderzocht en het bleek dat ook in hun lichaam ijs aanwezig was en dit niet was gesmolten. De ontdekking is het eerste voorbeeld van een kookvertraging die optreedt in de levende natuur.

IJzig geheim

De wetenschappers vermoeden dat de ophoping van ijs in de vissen kan zorgen voor lichamelijke klachten. De ijsdeeltjes kunnen zorgen voor verstoppingen van de vaten of kunnen ontstekingen veroorzaken. Maar deze gebreken zijn nog niet gevonden. Dit wijst erop dat ze een mechanisme hebben ontwikkeld dat ervoor zorgt dat het ijs geen schade oplevert. Hoe ze dit doen blijft vooralsnog een ijzig geheim.

Bronnen: PNAS, University of Illinois via Eurekalert!

Beeld: Paul A. Cziko