Voor het eerst hebben sterrenkundigen een interstellair object waargenomen dat ons zonnestelsel met een bezoekje vereert.
Zet de koffie maar snel klaar, want we hebben een gast. En niet zomaar een gast, een object afkomstig van een andere ster dan onze zon is momenteel bezig met een bliksembezoek aan ons zonnestelsel. Je moet er snel bij zijn, want binnen no time is-ie weer vertrokken. Zo ontdekte een internationaal team van sterrenkundigen.
Vreemd object
Het object, A/2017 U1 genoemd, betreft een asteroïde, misschien zelfs een komeet, van minder dan 400 meter doorsnede. De ruimterots werd op 19 oktober voor het eerst waargenomen met de Pan-STARRS 1-telescoop op Hawaï. Sterrenkundige Rob Weryk zag de opnames over verschillende dagen tijd en kon zijn ogen niet geloven. De beweging en enorme snelheid van het object langs de nachtelijke hemel was zo vreemd dat het niet verklaart kon worden door normale banen van asteroïden en kometen in ons zonnestelsel.
Weryk besloot contact op te nemen met collega Marco Micheli, die daarop ESA’s telescoop op de Canarische eilanden op het mysterieuze object richtte. Gecombineerde data bewezen: het moet hier wel gaan om een asteroïde of komeet van buiten ons zonnestelsel.
Richting Pegasus
Samen met andere sterrenkundigen werd de precieze baan van A/2017 U1 berekend. Deze gaf aan dat het stuk ruimtepuin met 25,5 kilometer per seconde uit de richting van het sterrenbeeld Lyra kwam en op 9 september bijna loodrecht de elliptische baan van de planeten van ons zonnestelsel passeerde. Hij vloog met bijna 87 kilometer per seconde seconde langs de zon, binnen de baan van Mercurius.
Door de zwaartekracht van de zon boog de asteroïde sterk af en bewoog vervolgens op een afstand van 24 miljoen kilometer (60 maal de afstand aarde-maan) langs de aarde. Op dit moment vliegt hij met maar liefst 44 kilometer per seconde richting het sterrenbeeld Pegasus. Dat is zo snel, dat de ruimterots volledig aan de zwaartekracht van de zon zal ontsnappen en dus nooit meer zal terugkeren. Een kort, maar krachtig bezoek dus.
Aan de wandel
“Ik ben super enthousiast over deze ontdekking”, zegt sterrenkundige Carsten Dominik (Universiteit van Amsterdam). “Ik zou nog wel even willen wachten tot de baaneigenschappen goed bevestigd zijn, maar het lijkt vooralsnog allemaal te kloppen.”
“We weten al langer dat ons eigen zonnestelsel tijdens zijn vorming en ook doorlopend sindsdien kleinere objecten (kometen) kwijtraakt”, vervolgt Dominik. “De meeste kometen zitten in de Oortwolk op grote afstand van de zon. Daar zijn ze maar zwakjes gebonden aan de zon. Vaak komen ze vrij en gaan aan de wandel tussen de sterren. Als dit bij andere sterren ook geldt (en er is geen reden aan te nemen dat het niet zo is), dan zweven er in de Melkweg zo’n 10 tot de macht 25 (een 1 met 25 nullen) van dit soort objecten rond. Af en toe zou zo’n object dus door ons zonnestelsel heen moeten vliegen. Mooi dat het nu eindelijk is aangetoond.”
Ook NASA-sterrenkundige Peter Jenniskens (niet betrokken bij de studie) is blij met de vondst van de asteroïde. “In het stof van ons zonnestelsel zien we wel heel kleine stukjes materiaal wat ook van andere sterren kwam, maar nog niet eerder hebben we zo’n groot object gezien. Een echte buitenaardse bezoeker dus.”
Erg snelle raket
Omdat A/2017 U1 zo hard ons zonnestelsel alweer aan het verlaten is, is het een race tegen de klok voor sterrenkundigen om met telescopen zo veel mogelijk informatie te vergaren. Nu al is de asteroïde zo zwak zichtbaar dat hij kan doorgaan voor een van Pluto’s manen. Tegen het einde van de volgende maand zal zelfs de Hubble-ruimtelescoop moeite hebben het object te zien.
“Wetenschappers zullen de komende weken zeker zo snel mogelijk proberen uit te zoeken hoe donker het object is (en dus hoe groot) en ook de kleuren van het weerkaatste zonlicht. Die kleuren geven aanwijzingen voor de samenstelling aan het oppervlak. Ook zal de helderheid worden gevolgd om een beter idee te krijgen van de vorm en hoe snel het ronddraait”, vertelt Jenniskens.
Voor de toekomst is de hoop gevestigd op de vondst van meer buitenaardse bezoekers. Dominik: “En misschien kunnen we ooit een kleine en erg snelle raket bouwen om er een van dichtbij te bestuderen – dat zou ongelofelijk gaaf en interessant zijn!”
Bronnen: NASA, Queens University Belfast, Scientific American
Beeld: NASA/JPL-Caltech (boven artikel), Queens University Belfast (in artikel)
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!