De denguemug die het knokkelkoortsvirus verspreidt, heeft van wetenschappers een eigen ziekte onder de leden gekregen.

Dengue of knokkelkoorts is een dodelijk koortsvirus dat veelvuldig door de denguemug wordt verspreid. Aangezien voorkomen beter is dan genezen, zochten wetenschappers al jaren naar een manier om de verspreiding van het virus tot stilstand te brengen. Klamboes werkten niet en de hoop is nu gevestigd op een bacterie die de groei van het virus in de mug remt nog voordat deze toeslaat of -bijt. Wetenschappers van de Science at Monash University zijn al begonnen met het loslaten van zwermen muggen besmet met deze bacterie.

Besmette muggen

Onderzoeker Scott O’Neill en zijn team zijn ijverig op zoek geweest naar een manier om verspreiding van de knokkelkoorts tegen te gaan als alternatief voor de gehekelde insecticiden. O’Neill wilde de denguemug als grootste verspreider van dit virus doden nog voordat deze de kans had gehad de koorts aan de mens door te geven. Samen met zijn team stuitte hij op de Wolbachia-bacterie, die van nature al voorkomt in sommige muggen. Besmette muggen leven slechts half zo lang als gezonde soortgenoten, wat de bacterie ideaal maakt voor het doel dat het team voor ogen had. Helaas bleken de muggen na de opzettelijke besmetting al te sterven voordat zij de bacterie aan nakomelingen en soortgenoten hadden kunnen doorgeven. En iedere mug ter wereld apart besmetten was voor O’Neill geen optie.

Toen ontdekten de wetenschappers de niet-dodelijke Wolbachia-variant wMel. Deze bacterie heeft het opmerkelijke vermogen om de ontwikkeling van het knokkelkoortsvirus dat de muggen met zich meedragen stil te leggen. Hierdoor krijgt het virus niet de tijd om uit te groeien en via het speeksel van de mug de mens te besmetten. Bovendien behouden muggen met deze wMel-bacterie hun vitaliteit en hun vermogen om zich voort te planten, waardoor de bacterie zich snel onder de muggen kan verspreiden. WMel bood echter geen waterdichte bescherming en werd al snel opgevolgd door wMelPop-CLA, die deze bescherming wel kon bieden.

Meer of minder vatbaar?

Inmiddels zijn er duizenden besmette muggen losgelaten in de kustgebieden van Queensland in Australië. Steekproeven geven aan dat ruim 90 procent van alle denguemuggen ter plekke de bacterie reeds onder zijn leden heeft. Zoals verwacht verspreidt de bacterie zich dus goed onder de mugpopulatie.

Onderzoeker Daniel Strickman, die zich bezighoudt met veterinaire en medische studies naar insecten, uit tegenover Nature zijn bedenkingen bij de aanpak van O’Neill. Volgens Strickman zijn de internationale gevolgen van deze onnatuurlijke verspreiding van de wMel-bacterie niet te overzien. Bovendien zouden de muggen die beschermen tegen het denguevirus vatbaarder kunnen worden voor andere besmettelijke ziektes.

Experimenten wijzen volgens O’Neill echter uit dat de besmette muggen juist hun vatbaarheid verliezen voor veel besmettelijke ziektes die voornamelijk door muggen worden overgedragen. Ook zal de bacterie zich niet snel internationaal verspreiden, omdat de denguemug in vaste gebieden leeft en daardoor weinig in contact komt met soortgenoten buiten de eigen groep. Mocht de aanpak van O’Neill net zo veilig en groen zijn als de wetenschapper beweert, dan moet er dus nog wel een manier worden gevonden om nieuwe populaties met de bacterie te besmetten. Vooralsnog is het wachten op genoeg data om te kunnen zeggen of de knokkelkoorts ook daadwerkelijk wordt teruggebracht.

Bronnen: Nature, Nature News (1), Nature News (2)

Beeld: PHIL/CDC