Nieuw onderzoek toont aan dat werkbijen hun genen zo kunnen ‘switchen’ dat ze zowel verzamel- als verzorgingstaken kunnen uitvoeren. Hiermee is voor de eerste keer bewezen dat verschillend gedrag diverse genpatronen heeft.

Alle honingbijen worden gelijk geboren, maar dat blijft niet lang zo. Al snel nemen ze een rol als koningin of werkster aan en die taak vervullen ze hun hele leven. Werksters beginnen vervolgens hun leven als verzorgster en veranderen na twee tot drie weken in een verzamelaar, een rol die ze tot hun dood blijven spelen. Althans, dat dachten we. Nu blijkt die ontwikkeling te kunnen worden teruggedraaid.

Gefopt

Wetenschappers van de Johns Hopkins University School of Medicine in Baltimore fopten een bijenkolonie door alle verzorgsters weg te halen. Sommige verzamelaars die in de bijenkorf terugkeerden, veranderden vervolgens weer in verzorgsters om de koningin en larven in leven te houden. Ondertussen scanden de onderzoekers het DNA van de hersencellen van de insecten om te zien wat er op genetisch niveau veranderde.

Zowel de verplegings- als de verzameltaak heeft een specifiek genetisch patroon. Toen verzamelaars hun oude plicht van verzorgster weer oppakten, werd het ene setje genen uitgeschakeld en de ‘verzorgstermodus’ weer aangezet. Maar liefst 150 genen maakten een verandering door. De ontdekkers van dit natuurverschijnsel kunnen echter niet zeggen of deze gedragsverandering door de genetische ‘switch’ komt of vice versa.

Chronische aandoeningen

“Dit is het eerste bewijs – zover bekend – dat een epigenetische verandering (erfelijke verandering in de genfunctie zonder dat de moleculaire DNA-structuur verandert, red.) in verband staat met een gedragsverandering van een organisme”, vertelt de bij het onderzoek betrokken Andrew Feinberg tegenover de nieuwssite van Nature. “Het opent deuren naar nieuwe denkwijzen over menselijke problemen zoals verslavingen en het geheugen.”

Verslavingen, schizofrenie, veroudering, obesitas en andere chronische aandoeningen hebben allemaal te maken met veranderingen in genpatronen. Een beter begrip van de werking hiervan kan tot nieuwe behandelingen leiden. Mensen die hun gedrag verantwoorden met de zin ‘zo ben ik nu eenmaal’ kunnen dus misschien beter een slag om de arm houden.

Bronnen: Nature Neuroscience, Nature News, Johns Hopkins Medicine via EurekAlert!, New Scientist