Wetenschappers hebben ontdekt dat bijen hun nageslacht kunnen inenten. Ze willen nu kunstmatige bijenvaccins gaan maken.
Goed nieuws voor de bij! Wetenschappers hebben ontdekt dat een bijenkoningin ziekteverwekkers kan verteren en de onderdeeltjes kan omzetten in een natuurlijk vaccin voor haar nageslacht. Net als bij vaccins voor mensen kunnen de ontvangers daardoor ‘oefenen’ met het bestrijden van deze (ongevaarlijke) onderdelen. Daardoor kunnen ze bij een echte infectie beter de strijd aangaan met de indringers. Wetenschappers willen dit mechanisme nu gebruiken om kunstmatige, eetbare bijenvaccins te maken.
Signaaltje aan het immuunsysteem
In een bijenkolonie heerst één koningin. Ze is de enige die eitjes legt; dat zijn er dan ook duizenden gedurende haar leven. De koningin verlaat bovendien zelden het nest; de werkbijen moeten haar eten brengen. Maar tussen de verzamelde pollen en nectar kunnen ook ziekteverwekkers zitten, die de koningin nietsvermoedend oppeuzelt.
Dat klinkt misschien vervelend, maar het kan juist heel gunstig uitpakken. Wanneer de koningin zulke ziekteverwekkers binnenkrijgt, verteert ze die en slaat ze ze op in haar lichaam. Vervolgens bindt ze delen van de bacterie aan het eiwit vitellogenin. De bacteriedelen kunnen samen met het eiwit in haar eitjes terechtkomen.
Vitellogenin helpt dan mee om een signaaltje aan het immuunsysteem te geven om duidelijk te maken dat dit een gevaarlijke indringer is. En net als bij mensen wordt het immuunsysteem ‘getraind’ waardoor het in de toekomst sneller kan optreden. Op deze manier ‘vaccineert’ de koningin haar nageslacht.
Kunstmatig vaccin
Het is algemeen bekend dat er, onder andere door het gebruik van insecticiden en door bijenziektes, steeds minder bijen zijn. En dat is problematisch, want de insecten spelen een belangrijke rol bij het bestuiven van gewassen; een voorplantingsmechanisme waar 75 procent van de voedingsgewassen wereldwijd afhankelijk van is. Daarom willen de wetenschappers bijen redden door de immuunrespons die ontstaat door vitellogenin en de bacteriedeeltjes nu kunstmatig na te bootsen. Ze willen daarvoor een eetbaar ‘vaccin’ maken.
En daar hoeft het niet bij te blijven. Alle dieren die eieren leggen, hebben vitellogenin in hun lichaam. Ook dieren zoals vissen en kippen zouden dus op dezelfde manier kunnen worden gevaccineerd.
Bronnen: PLOS Pathogens, Arizona State University via EurekAlert!