Astronomen brengen deel van de gassige stroken in beeld die de sterrenstelselsclusters in ons universum met elkaar verbinden.
Zacht gloeiende stroken gas verbinden alle planeten, sterren en zwarte gaten verdeeld over de honderden miljarden sterrenstelsels in de onmetelijke duister van het universum. In vakblad Science beschrijven astronomen hoe ze er dankzij een aantal van de meest gevoelige telescopen ter wereld in geslaagd zijn deel van dit kosmische web in beeld te brengen. Zo duidelijk zagen we het intergalactische netwerk nog nooit.
Lees ook:
Gasnetwerk
Het kosmische web, ook wel de grote-schaalstructuur van het heelal, bestaat uit filamenten waterstofgas – overblijfselen van de oerknal. Grote groepen clusters bestaande uit honderden tot duizenden sterrenstelsels zijn verbonden door slierten materie en vormen samen een dradig netwerk dat gigantische holtes ‘niets’ omsluit. Men vergelijkt het vaak met zeepsop, waarbij het lege interieur van bellen omgeven wordt door een laagje zeep (de materie).
Een simulatie van een sterrenstelselcluster gemaakt op basis van de nieuwe data uit het onderzoek in Science. Daar waar de filamenten overlappen, ontstaan massieve clusters sterrenstelsels. © Joshua Borrow, C-EAGLE
Meer dan zestig procent van al het gas in het universum zou zich in deze stroken ophouden. Daarmee zouden de langgerekte gasfilamenten bron zijn voor stervorming. Daar waar de stroken van het web overlappen is het materiaal het dichtst, en vormen sterrenstelsels – althans, zo luiden de huidige theorieën uit kosmologische modellen.
Protocluster
Sinds de eerste voorspelling van het bestaan van een kosmisch web, proberen astronomen het netwerk in beeld te brengen. Dat bleek nog niet makkelijk. Het licht dat de filamenten uitstralen is namelijk extreem zwak.
Toch is het astronomen nu gelukt deel van het kosmisch web te detecteren. Hiervoor zoomden ze met het MUSE-instrument van ESO’s Very Large Telescope (VLT) in op de SSA22 protocluster. Dit is een groep van honderden tot duizenden sterrenstelsels dat op zo’n 12 miljard lichtjaar van aarde dat een cluster begint te vormen.
Met het instrument, dat het universum afspeurt naar de zwakste signalen, detecteerden de onderzoekers het licht dat de slierten waterstofgas nabij de protocluster uitzenden. In dit geval werkte de kern van de cluster in spe als een soort intergalactische zaklamp die de anders vrijwel onzichtbare filamenten oplichtte.
De directe weergave van een deel van het kosmisch web gedetecteerd met het MUSE-instrument. De filamenten (blauw) verbinden de actieve, vroege sterrenstelsels (wit). © Umehata et al.,2019/Science
Ontwikkeling
Hoewel de filamenten dankzij het licht van de protocluster de helderste ‘draden’ waren die we tot nu toe van het kosmisch web gezien hebben, waren ze nog steeds lichtzwak. De gasfilamenten rond de jonge sterrenstelsels rekten zich uit tot afstanden van meer dan 3.25 miljoen lichtjaar, schrijven de onderzoekers.
Als een soort intergalactische rivieren materie voeden de gasfilamenten waarschijnlijk de groeiende protocluster. “We vermoeden dat ze de intense activiteit in sterrenstelsels, zoals stervorming en de groei van superzware zwarte gaten, drijven”, schrijft hoofdauteur Hideki Umehata. “Daarmee is ons onderzoek een essentieel onderdeel met betrekking tot het begrip van de vorming van sterrenstelsels”, besluit hij.
Bronnen: Science, Science Alert, Live Science, Space.com
Beeld: Umehata et al.,2019/Science, Joshua Borrow/C-EAGLE
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!