Hoe verspreid je, als bloem zijnde, je stuifmeel zoveel en zo ver mogelijk? Door dit slimme trucje uit te halen.
Bloemen zijn er in allerlei kleuren, maten en geuren. Maar wist je dat slechts 10 procent van de duizenden bloemensoorten blauwe bloemblaadjes heeft? Dit vormt een probleem voor bestuivers zoals bijen, want de insecten zijn erg gevoelig voor blauwe tinten. En daarmee is het ook een probleem voor bloemen, want hun bestuiving hangt af van het heen en weer gevlieg van bijen.
Maar bloemen zijn listig, hebben onderzoekers van de University of Cambridge ontdekt. Want de planten die geen blauwe bloemblaadjes bevatten, heb een trucje gevonden om alsnog aantrekkelijk te zijn voor onder andere bijen en hommels.
Halo
Het team van Cambridge heeft in eerder onderzoek al aangetoond dat randjes in bloembladen ervoor zorgen dat licht zodanig wordt gebroken of gebogen dat de kleuren van de regenboog te zien zijn. De onderzoekers wilden dit verder onderzoeken in verschillende soorten bloemen met dezelfde vorm bloembladen.
Ze onderzochten twaalf bloemensoorten variërend van de zwarte tulp tot de Mentzelia lindleyi en maakten hierbij gebruik van verschillende microscooptechnieken. Daarbij keek het team ook naar hoe licht werd verstrooid en gebogen door de verschillende bloembladen.
De onderzoekers ontdekten toen dat de randjes op de bloembladeren van de verschillende plantensoorten blauw en ultraviolet licht verstrooien. Oftewel: al deze bloemen blijken een soort blauwe halo te hebben.
Verschillende bloemen met verschillende nanostructuren in de bloemblaadjes. © Glover et al (2017)
Ongeordend
Daarnaast onthulden computermodellen dat de blauwe halo afhangt van de variabiliteit in de nanostructuren. De randjes en richels in de bloemblaadjes moeten dus niet strak geordend en van dezelfde grootte en hoogte zijn, maar juist zo onregelmatig mogelijk, want dan verstrooien ze het licht precies goed: met korte golflengtes (blauw licht).
Het halo-effect is soms met het menselijk oog waarneembaar, maar vooral voor bijen en hommels zichtbaar. Toen de onderzoekers een paar kunstmatige bloemblaadjes aan hommels toonden met gladde en ruwe oppervlakken, vermeden ze de gladde blaadjes, want deze hadden geen blauwe, aantrekkelijke halo.
Het onderzoek laat zien slim niet-blauwe (muur)bloempjes zich hebben geëvolueerd om alsnog insecten aan te trekken, zodat hun stuifmeel wordt verspreid en de plantensoort in stand wordt gehouden.
Bloemetjes en bijtjes
Het is al langere tijd bekend dat veel insecten UV-licht kunnen waarnemen en daar op reageren. “Maar het nieuwe van dit onderzoek is vooral dat de nanostructuren die UV-reflectie bepalen nu veel beter bekend zijn en ook kunnen worden gemanipuleerd,” zegt plantenecoloog Michiel Wallis de Vries (Wageningen University & Research). “Daarmee kun je het hele systeem van signalen en het gedrag dat ze opwekken uiteraard veel beter in de vingers krijgen.”
“Dat bloemen ‘dit trucje’ hebben ontwikkeld is een knap staaltje van natuurlijke selectie: de voordelen van verbeterde bestuiving vertalen zich heel direct in een hoger voortplantingssucces!” En eerlijk is eerlijk: dit is wel even een heel ander bloemetjes-en-bijtjes-verhaal.
Bronnen: Nature, The Guardian
Beeld: Edwige Moyroud/AP
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!