Eten moeten we allemaal. En aangezien we anno 2010 geen tijd, zin of gelegenheid hebben om ons eigen prakje bij elkaar te jagen-en-verzamelen, is het mooi dat er zoiets bestaat als de landbouw, die ons voorziet van ons dagelijks brood. Toch?
Nee, zegt geneticus en antropoloog Spencer Wells. In De akkers van Pandora betoogt hij dat zo’n beetje alle ellende waar de wereld mee kampt het gevolg is van de keuze van de mensheid, zo’n 13.000 jaar geleden, om allerlei gewassen te gaan verbouwen en beesten te gaan houden.
Het lijstje van nadelen dat kleeft aan die overstap begint met het feit dat de mens er bepaald niet gezonder op werd: de gemiddelde levensduur daalde met enkele jaren toen de jagers en verzamelaars zich bij hun akkers en vee settelden. Dat mag al opmerkelijk heten, maar daar bleef het volgens Wells niet bij. In de loop van zijn boek wijt hij zaken als zwaarlijvigheid, tandbederf, allerlei ziektes, en zelfs oorlog, depressies en de opmars van het fundamentalisme (!) aan het feit dat de mens ooit zijn eten ging verbouwen.
Op zich heeft Wells daarmee een intrigerend – zij het niet altijd even geloofwaardig – verhaal beet. Maar je kunt je afvragen wat we er nu precies aanmoeten. Want wat de auteur de landbouw ook allemaal in de schoenen schuift, het verhaal blijft overeind dat een stam die destijds de overstap maakte van een nomaden- naar een landbouwbestaan een groot voordeel had ten opzichte van een stam die bleef jagen en verzamelen. Oftewel: het lijkt erop dat we het hier hebben over een onvermijdelijke ontwikkeling. Hoeveel zin heeft het dan om ons daar 13.000 jaar na dato nog druk om te maken? (Toegegeven: Wells doet een poging om zijn verhaal over landbouw relevant te maken met actuele hoofdstukken over embryoselectie en de klimaatverandering. Helaas voelen die vooral aan als aan de haren erbij gesleept; de link met de hoofdmoot van het boek komt nauwelijks uit de verf.)
Een ander punt: als onze verre voorouders het bij jagen en verzamelen hadden gehouden, waren naar alle waarschijnlijkheid zo’n beetje alle wetenschappelijke hoogstandjes van de mensheid op technologisch en wetenschappelijk uitgebleven. Misschien een idee waar een of andere extreem groene activist nog wel bij kan watertanden, maar bij KIJK zouden we alle vooruitgang van de afgelopen millennia toch liever niet ongedaan gemaakt zien worden…
paperback | 318 pagina’s | Contact | € 24,95 | ISBN 978 90 254 8317 3