Vandaag verschijnt het boek De zin van het geven. Hierin betoogt Stefan Klein dat mensen die onzelfzuchtig handelen de toekomst hebben.

Stel je voor: je staat op een treinstation en vlak voordat de trein aankomt – je ziet de lampen al naderen – valt er iemand op het spoor. Red je diegene, met gevaar voor eigen leven? Of een iets minder extreme situatie: je staat in een winkel en de caissière – het is duidelijk haar eerste dag – geeft je te veel wisselgeld. Geef je haar de munten terug?

Dit soort altruïstische gedrag staan centraal in het goed geschreven boek De zin van het geven van Stefan Klein. Een interessant onderwerp, want in altruïstisch handelen schuilt een paradox: “Als onzelfzuchtig handelen betekent dat men daarmee tegen de eigen biologische belangen ingaat, hoe kan een dergelijk evolutionair nadeel dan standhouden?” Klein vond het antwoord op deze vraag in economische theorieën, voorbeelden uit het dierenrijk en psychologische verklaringen. Het blijkt eigenlijk heel simpel: omdat altruïsme tóch voordeel oplevert.

Iedereen kan zich iets voorstellen bij het onbaatzuchtig helpen van familie. Evolutionair gezien loont dat, want als je de genen van een familielid redt, red je eveneens een deel van je eigen genen. Stiekem een beetje egoïsme, dus. Maar ook altruïsme en samenwerken binnen een gemeenschap lonen, volgens Klein. Altruïstische gemeenschappen hebben namelijk meer kans om een crisis te overleven. Daardoor neemt het totale aantal altruïsten met elke crisis toe. Natuurlijk kan zo’n gemeenschap niet ontstaan zonder essentiële ingrediënten: vertrouwen, rechtvaardigheid, en het liefst een gemeenschappelijke concurrent om samen tegen op te trekken.

In de huidige maatschappij lijken we alweer een stap verder te zijn. Van gemeenschappen is nog nauwelijks sprake, en toch zetten we ons in voor anderen. Klein laat zien dat normen hier een grote rol bij spelen. Een norm (bijvoorbeeld altruïsme) ontstaat omdat hij een voordeel heeft (zoals het overleven van een crisis), maar wanneer die norm is ‘ingeburgerd’, blijft hij bestaan. Bovendien versterkt deze norm zichzelf: als je om je heen veel altruïstisch gedrag ziet, zul je zelf ook onzelfzuchtiger worden, met als gevolg een maatschappij met nóg meer altruïsme. Tel daarbij op dat mensen die zich onbaatzuchtiger gedragen gelukkiger zijn, en je kunt niet anders dan Klein beamen wanneer hij zegt: “De toekomst is aan de altruïsten.”

paperback | 320 pagina’s | Ambo | € 22,95 | ISBN 978 90 263 2362 1