Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!
Een bergketen en een snel draaiende atmosfeer zorgen voor de gekke ‘bobbel’ in het wolkendek.
Als je een beetje ruimtefanaat bent, is het je misschien weleens opgevallen: de gekke boogvormige structuur in het wolkendek van buurplaneet Venus. Sinds 2015 vraagt men zich af waar de 10.000 kilometer wijde ‘bobbel’ vandaan komt. Met behulp van computermodellen en simulaties blijkt nu dat het bijzondere fenomeen te maken heeft met de atmosfeer van Venus die met hoge snelheid tegen bergketens botst en omhoog wordt geduwd. Het onderzoek werd gepubliceerd in Nature Geoscience.
Bizarre buur
Hoewel Venus en aarde wat betreft grootte, massa en samenstelling erg op elkaar lijken, is het daarmee ook wel gedaan met de overeenkomsten. Zo is Venus met een gemiddelde temperatuur van zo’n 480°C nog warmer dan Mercurius, is de druk op de planeet 90 keer hoger dan op aarde en draait ze als enige in ons zonnestelsel in tegenovergestelde richting om haar as.
En zo’n omwenteling duurt lang – bijna 243 aardse dagen doet Venus erover om rond haar as te draaien. Dat is langer dan het haar kost een rondje om de zon te doen – zo’n 225 dagen – en ja, dat betekent dat een Venusiaanse dag langer duurt dan een Venusiaans jaar.
Superrotatie
De atmosfeer van Venus, daarentegen, draait veel sneller: zo’n 60 keer sneller dan de planeet zelf. Elke vier aardse dagen maakt de atmosfeer een volledig rondje, en dat heeft grote gevolgen, want het is de snel draaiende atmosfeer waar Venus haar intense windhozen aan te ‘danken’ heeft. Die razen rond met een bizarre snelheid van maximaal 400 kilometer per uur. Ook blijkt de superrotatie verantwoordelijk te zijn voor de gekke golf in het wolkendek van de planeet.
Zwaartekrachtsgolf
“Dat soort golven worden veroorzaakt door bergen”, vertelt planeetdeskundige Daphne Stam van de TU Delft. “De lucht botst tegen bergen aan en beweegt omhoog. En omdat de atmosfeer zo dik is – meer een soort vloeistof dan gas – trekt de zwaartekracht de lucht weer naar beneden. Daardoor botst de lucht als het ware heen en weer en ontstaat er een ‘zwaartekrachtsgolf’ (niet te verwarren met gravitatiegolven). In dit geval gaat het om de 4500 meter hoge Aphrodite Terra bergketen, vlakbij de evenaar van Venus.
Men vermoedde bij de eerste waarneming van de ‘bobbel’ al dat er een dergelijk mechanisme achter zou zitten, maar de computermodellen en simulaties uit het nieuwe onderzoek van de Californië-universiteit hebben dat vermoeden nu bevestigd.
Door de dikke atmosfeer, de hoge windsnelheden en hoge bergketens, ontstaan er golven in het wolkendek. Bron: ESA
Draaiing
Mogelijk beïnvloedt de superrotatie ook de snelheid waarmee Venus om haar as draait. “Die snelheid blijkt te veranderen”, vertelt Stam. “Metingen uit het verleden geven een iets andere snelheid aan dan recente metingen. Dat is vreemd, omdat je niet zulke snelle veranderingen verwacht.” De rotatiesnelheid van de aarde neemt af in de tijd, maar dat komt door de zwaartekracht tussen de aarde en de maan – Venus heeft geen maan.
Het kán dus zijn dat er een subtiel evenwicht is tussen de rotatie van de planeet en die van de atmosfeer. Maar de ‘hoe, wat en waarom’ daarvan zijn voorlopig nog onbekend. Met deze resultaten zijn onderzoekers in ieder geval een stapje dichterbij het ontrafelen van de vele geheimen van planeet Venus.
Bronnen: Science Alert
Beeld: JAXA (Japan Aerospace Exploration Agency), ESA (European Space Agency)
Lees ook: