Met behulp van neutronenstralen trachtten Britse wetenschappers de moleculaire verandering die botten door vuur ondergaan te reconstrueren.

Het klinkt wat sinister, verbrande botten, maar binnen de archeologie en het forensisch onderzoek kunnen ze een belangrijke bron van informatie zijn. Maar er is wel één groot probleem: vuur tast de grootte en moleculaire samenstelling van botten grondig aan. Daardoor is het bij het bestuderen van een prehistorische brand, maar ook van moderne tragedies als een bosbrand of een vliegtuigcrash, vaak onmogelijk om het geslacht, de leeftijd en grootte van de ‘eigenaar’ van de botten te bepalen. Britten komen nu met een mogelijke oplossing: ze maken een reconstructie van het oorspronkelijk bot met behulp van neutronenstralen.

Doorlichten

De neutronen worden gebruikt om het bot door te lichten. De wetenschappers meten zeer nauwkeurig hoe de neutronenstraal uiteenspat nadat deze een stuk bot raakt. Met deze informatie kunnen ze precies nagaan hoe de atomen in het monster zijn geordend.

Om de verandering in botstructuur te analyseren, bestuderen de wetenschappers zo meerdere monsters, aanvankelijk in onverbrande staat. Vervolgens lichten ze dezelfde stukjes bot door na deze te hebben verhit tot 500, 700 en uiteindelijk 900 graden Celsius. Door de resultaten te vergelijken, hopen ze een verband te vinden tussen temperatuur en veranderingen in de moleculaire structuur van beenderen, zoals de kristalliniteit.

Framework

Het onderzoek is nog lang niet voltooid, maar de eerste tekenen zijn veelbelovend, stellen de wetenschappers tegenover de BBC. Voor nu zal het aantal monsters sterk moeten worden uitgebreid alvorens de wetenschappers een statistisch significante relatie kunnen hardmaken.

Uiteindelijk hopen ze een framework te ontwikkelen voor onderzoekers om belangrijke informatie, uitgewist door het vuur, toch te verkrijgen. Dat kan zeer waardevol zijn voor archeologen; crematie was in vele culturen gebruikelijk en verbrande botten worden dan ook regelmatig aangetroffen bij archeologische opgravingen. Ook voor hedendaagse vraagstukken zou zo’n framework een uitkomst bieden. In het geval van vermiste personen, bijvoorbeeld, zou de vondst van een verbrand lijk – hoe luguber ook – kunnen uitwijzen of de verschroeide botten matchen met het profiel van de vermiste.

Bronnen: Science & Technology Facilities Council, BBC News

Beeld: Research Project of the CEI/XXI Burned Skeletons