Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Zwangerschap en borstvoeding zijn voor altijd in de botstructuur terug te zien. Althans bij apen, zo blijkt uit nieuw onderzoek.
Botten zorgen voor stevigheid. Dankzij onze botten kunnen we rechtop staan, hebben onze spieren houvast om zich samen te trekken en kunnen we kracht uitoefenen. We denken vaak dat bot dood is, maar niets is minder waar. Botweefsel vernieuwt zichzelf voortdurend en botbreuken genezen weer. En nu blijkt uit een studie bij apen dat het krijgen van kinderen de botsamenstelling overhoop gooit. Onderzoekers van de New York University (VS) publiceerden dat in PLoS ONE.
Lees ook:
Botopbouw en -afbraak
“Bot bestaat uit levende en niet-levende onderdelen”, vertelt orthopedisch traumachirurg Michiel Verhofstad van het Erasmus Medisch Centrum – niet betrokken bij de studie. “De botcellen, de osteoblasten en osteoclasten, zijn de levende structuren. Osteoblasten zijn de ‘fabrieken’ die bot maken; ze absorberen grondstoffen, waaronder calcium, en scheiden een kalkrijke, harde substantie af. Daarnaast zijn er osteoclasten die bot opruimen, zodat we er niet teveel van krijgen.”
“De osteoblasten en osteoclasten worden continu door prikkels van buitenaf opgedragen om meer of minder bot te maken of af te breken”, vervolgt hij. “Dat kunnen fysieke prikkels zijn; van astronauten die een tijd zonder zwaartekracht hebben geleefd weten we bijvoorbeeld dat ze botmassa verliezen. Het bot moet dan namelijk (door het gemis aan zwaartekracht) minder hard werken en wordt afgebroken. Ook zijn er hormonen die de botaanmaak stimuleren. Als die hormonen wegvallen, zoals na de menopauze, dan treedt er botafbraak op. Dat is de oorzaak waardoor sommige vrouwen na de overgang last krijgen van osteoporose (zwakkere botten).”
Lagere gehaltes mineralen
De onderzoekers, onder leiding van Paola Cerrito, vroegen zich af of ook een gebeurtenis met een duidelijk begin en eind, namelijk zwangerschap, bevalling en borstvoeding, effect heeft op de botsamenstelling. Om die vraag te beantwoorden analyseerden ze de dijbenen van zeven makaken die een natuurlijke dood stierven in hun verblijf in het Sabana Seca Field Station van de Universiteit van Puerto Rico. Drie van de zeven waren mannetjes en van de vier vrouwtjes hadden er twee jongen gekregen.
Het team gebruikte elektronenmicroscopie en röntgenanalyse om het botweefsel door te lichten. Daarbij lag de focus op de aanwezigheid van mineralen als calcium, fosfor en magnesium. Wat bleek? De moeders onder de apen hadden daar beduidend lagere gehaltes van.
Erg dynamisch
Bijzonder was verder dat de onderzoekers een verschil door de tijd heen konden waarnemen. Ze zagen namelijk laagjes in de de opbouw van het botweefsel die ze vervolgens precies konden linken aan zwangerschap en borstvoeding. Tijdens deze periodes daalde de concentratie magnesium bij de apenmoeders sterk.
Dat er minder mineralen en daarmee grondstoffen voor botopbouw aanwezig zijn wil overigens niet automatisch zeggen dat de vrouwtjesapen zwakkere botten hadden. Misschien zijn er wel andere mechanismen die het gemis van mineralen compenseren, en spelen bijvoorbeeld hormonen een rol. Maar daar is meer onderzoek voor nodig. Wel wijzen de bevindingen er volgens Cerrito en haar collega’s nog eens op dat de botstructuur erg dynamisch is, en verre van ‘dood’.
Jaarringen
“De laboratoriumanalyses lijken goed uitgevoerd”, vertelt Verhofstad. “Helaas hebben de onderzoekers maar een kleine groep apen onderzocht. De vraag is dus of de bevindingen vertaald kunnen worden naar de gehele soort. Maar dat maakt de resultaten niet minder interessant.”
“Omdat apen en mensen genetisch veel op elkaar lijken, zou het goed kunnen dat bij mensen hetzelfde gebeurt”, zegt hij verder. “Maar dat weten we pas zeker na zo’n onderzoek bij de mens. Ook is het interessant dat dit werk suggereert dat ons bot helemaal niet periodiek compleet vernieuwd wordt, zoals nu de gedachte is. Het ziet ernaar uit dat bot zich gedraagt als een boom: wat er in een bepaalde periode is gebeurd, blijft zichtbaar als jaarring.” En dus zou het zomaar kunnen dat het krijgen van een kind wordt bijgeschreven in je botten.
Bronnen: PLoS ONE, New York University via EurekAlert!