Bosbranden in het Amazonewoud laten de ‘longen van de aarde’ verdwijnen. In de toekomst kunnen we wel fluiten naar onze zuurstof. Toch? Ronald Veldhuizen legt uit waarom dit een wijdverbreid misverstand is.

Straks stikken we nog. Want het Amazonewoud staat elk jaar in brand, en je hoort immers overal: 20 procent van de zuurstof die we op aarde inademen, wordt door dat tropische regenwoud de lucht in gepompt. En als deze ‘longen van de aarde’ in de toekomst helemaal wegbranden, kunnen we naar onze zuurstof fluiten. Of happen, hoe je het ook wilt.

Misverstand

Gelukkig heeft het regenwoud helemaal niets te maken met de zuurstof die we inademen. Bijna niets. Het is op zich wel begrijpelijk dat mensen het denken, want die longen-omschrijving voor het regenwoud nestelde zich vanaf eind jaren zeventig in ons collectieve geheugen, blijkt als ik de krantenarchieven doorzoek. Zo schreef Trouw in 1987 over “het tropische regenwoud, dat de zuurstof aanvult die wij verbruiken”. Ik groeide er zelf ook mee op en knoopte in mijn oren: zonder het regenwoud rond de Amazone is onze dierbare lucht niet meer veilig.

Het is allemaal een misverstand, melden regenwoud-experts zoals Wallace Broecker en Scott Denning. Het tropische regenwoud in Zuid-Amerika vormt weliswaar de grootste zuurstoffabriek van alle landplanten op aarde en neemt, jawel, 20 procent van de totale zuurstofproductie voor zijn rekening. Maar al die zuurstof zuigt het regenwoud net zo snel weer op. Dat is gewoon een kwestie van de circle of life: het kost evenveel zuurstof om al die bladeren, takken en wortels op te ruimen wanneer een boom omvalt en gaat rotten. De dieren, microben en schimmels die het regenwoud opsmullen, hebben namelijk ook zuurstof nodig.

Bubbelende algen

Sterker nog: voor de totale hoeveelheid zuurstof op aarde maakt het eigenlijk bar weinig uit hoeveel zuurstof het regenwoud – of welk bos dan ook – produceert. We hebben namelijk een gigantisch overschot. Als je vandaag álle planten op aarde in de fik zet, stelt Denning op het wetenschapsblog The Conversation, dan zakt het zuurstofpercentage in de atmosfeer van 21 procent naar 20,8 procent. Genoeg om nog miljoenen jaren van te ademen.

Waar al die zuurstof vandaan komt? Uit de oceanen. Vlak onder de zeespiegel bubbelen algen en andere microben al miljoenen jaren lang zuurstof de lucht in. In tegenstelling tot het regenwoud eisen ze dat niet terug. Na hun dood zinken ze namelijk naar de diepzee en doordat de bodem daar zuurstofloos is, rotten ze er ook geheel zonder zuurstof weg. Tel uit je winst.

Deze column verscheen eerder in KIJK 11/2019.

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!