De pest heeft vroeger wereldwijd heel wat doden gemaakt, maar tegenwoordig hoor je er nauwelijks nog over. Kun je de infectieziekte nog steeds krijgen?
Ja, dat kan. De tyfus en de klere trouwens ook, maar daar hadden we het niet over. Zo was er in september nog een pestuitbraak op Madagaskar. Op het moment dat dit geschreven wordt, zijn daardoor 19 mensen overleden.
Epidemie
De boosdoener achter de pest is een bacterie genaamd Yersinia pestis. In vroegere tijden, vooral in de veertiende eeuw, maakte dit kleine organisme miljoenen slachtoffers. Naar schatting een derde van alle Europeanen – ons werelddeel telde toen nog maar enkele tientallen miljoenen inwoners – liet tussen 1347 en 1351 het leven door de ziekte. Dit was ook meteen het hoogtepunt van de epidemie.
De pest kun je in verschillende smaken krijgen: builenpest (die z’n naam dankt aan gezwollen, pijnlijke lymfeklieren), longpest en bloedpest. Het ligt er maar aan op welke plek de bacterie je lichaam binnendringt. Overigens kan Yersinia pestis zich ook binnen in je lichaam verspreiden, zodat je naast builenpest bijvoorbeeld best nog eens long- of bloedpest kunt krijgen.
Plagen
De pestbacterie gebruikt vlooien om zich te verspreiden tussen gastheren. Zo kun je besmet raken als een vlo jou bijt nadat hij zich eerder al te goed deed aan een besmette rat of een ander knaagdier. Ook directe besmetting is mogelijk, vooral bij de longpest. De bacterie lift dan mee op uitgehoeste druppeltjes vocht.
En Yersinia pestis komt dus nog steeds voor. Niet in Europa, maar wel op veel plaatsen in Noord- en Zuid-Amerika, Afrika en Azië. Er vallen elk jaar nog pestdoden te betreuren – alleen zijn het er geen miljoenen meer, maar tientallen, zoals op Madagaskar. De pest is dankzij antibiotica veel minder dodelijk geworden, mits je er snel bij bent. Door adequate behandeling verspreidt de ziekte zich ook slechter. Bovendien zijn de vlooien met insecticiden goed te bestrijden. Je zou bijna zeggen dat het geen pesten meer is, maar plagen. Bíjna dan.
Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl! Deze vraag kon je vinden in KIJK 11/2017.
Tekst: Diana de Veld
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!