Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Rekening houdend met de wind vliegt de doodshoofdvlinder een nagenoeg perfect rechte migratieroute, stellen onderzoekers vast.
De doodshoofdvlinder is een goede vlieger; hij is met 54 kilometer per uur een van de snelste insecten. De mot vliegt vaak wel duizenden kilometers tijdens zijn jaarlijkse migratie in de zomer van Afrika naar Europa. Zijn doel blijkt hij zo goed te bereiken dankzij een geavanceerd vliegsysteem. Dat ontdekten biologen van het Max Planck Institute of Animal Behavior en de University of Konstanz. Ze publiceerden hun resultaten in Science.
Lees ook:
Insectentrek
Dat sommige vogels in de winter naar warmere oorden trekken, is bekend. Maar wist je dat er ook jaarlijks biljoenen insecten migreren? Van sprinkhanen tot muggen, bijen en vlinders. Maar in tegenstelling tot de vogeltrek is er over de insectentrek eigenlijk maar weinig bekend. Dat komt vooral doordat het zo moeilijk is de kleine beestjes te voorzien van een tracker, om ze te kunnen volgen. In de nieuwe studie hebben de onderzoekers, onder leiding van Martin Wikelski, dit toch voor elkaar gekregen.
In het lab in Konstanz (naast de Bodensee in Zuid-Duitsland) werden eerst rupsen van de doodshoofdvlinder grootgebracht. De volwassen motten kregen vervolgen een piepkleine radiozender opgeplakt. Deze zender woog slechts 0,2 gram. De dieren eten in de nacht waarschijnlijk meer in gewicht dan dit. En dus merkten ze nauwelijks wat ze meenamen op hun vlucht.
Vervolgens mochten de insecten gaan vliegen. Ondertussen monitorden de onderzoekers de migratie vanuit een klein Cessna-vliegtuig. Het vliegtuig had antennes die de gps-locatie, vliegsnelheid en vlieghoogte kon meten van de motten. De getagde individuen werden één voor één gevolgd voor ongeveer 80 kilometer. Genoeg om de reis als een migratie te rekenen.
Geen speelbal van de wind
De reis ging van Konstanz in zuidwestelijke richting naar de Alpen – en dat in een nagenoeg kaarsrechte lijn. De soms nadelige wind bleek de motten niet te deren. Bij tegen- en zijwind vlogen de diertjes dichter bij de grond en hielden ze een hogere vliegsnelheid aan. Hadden ze meewind, dan lieten ze zich hogerop meevoeren op de luchtstroom.
Een bijzondere ontdekking, stelt het team van Wikelski, want voorheen werd nogal eens gedacht dat insecten tijdens hun trek een speelbal van de wind waren. Maar nu blijkt dat ze prima kunnen omgaan met veranderende windomstandigheden en recht op hun doel afgaan.
Bovendien laten de biologen zien dat het tracken van insecten wel degelijk mogelijk is. In vervolgstudies willen ze meer te weten komen over waarom doodshoofdvlinders zo knap in hun weg kunnen vinden tijdens de tocht. Misschien dat ze gebruikmaken van een soort intern kompas op basis van magnetisme?
Bewonderenswaardig risico
Insectenkenner Menno Schilthuizen (Naturalis Biodiversity Center) is onder de indruk van de studie. “De resultaten tonen aan dat trekvlinders, net als trekvogels, op allerlei slimme manieren koerscorrecties uitvoeren. Erg mooi.” Daarnaast wil hij ook een pluim geven aan de instanties die het onderzoek gesponsord hebben. “Die hebben een bewonderenswaardig risico willen nemen. Als ik een financier zou zijn en iemand kwam bij met een plan om kleine radiozendertjes op nachtvlinders te bevestigen, ze dan vrij te laten en met kleine vliegtuigjes bijna 100 km ver tijdens hun trektocht over de Alpen te volgen, dan had ik me wel twee keer bedacht. Want de kans van mislukking was erg groot.”
Bronnen: Science, AAAS via EurekAlert!, Max Planck Gesellschaft via EurekAlert!
Beeld: Didier Descouens / CC-BY-SA 4.0