Een tatoeage vlak boven de billen, of tramp stamp, was 3000 jaar geleden al hip. Zo lijkt onderzoek naar twee vrouwelijke mummies uit te wijzen.

Wie kent hem niet: de tramp stamp of Arschgeweih? Een tatoeage die vaak in een spontane bui wordt gezet op de onderrug, prominent boven de billen, en zelfstandigheid, rebellie en seksualiteit symboliseert. Vrouwen in het oude Egypte deden dit ook weleens, maar waarschijnlijk om een heel andere reden dan vandaag de dag. Dat schrijven Anne Austin van de University of Missouri en Marie-Lys Arnette van de John Hopkins University in The Journal of Egyptian Archaeology.

Lees ook:

• Is een tattoo slecht voor je gezondheid?
• ‘Tattoos zorgen voor een continu onderhuids gevecht’
• Deze tattoo-inkt is na een jaar weer weg

Zwarte verkleuringen

Het team onderzocht twee vrouwelijke mummies van ruim 3000 jaar oud uit Deir el-Medina, een oude Egyptische nederzetting langs de Nijl en een bekende archeologische vindplaats. Een van de mummies was al een eeuw geleden ontdekt, maar pas recent werden de zwarte verkleuringen van de huid op de onderrug waargenomen. Deze verkleuringen bleken na reconstructie door Austin en Arnette een tatoeage te zijn van een serie diamanten, een patroon dat archeologen ook weleens zien in oud-Egyptische graftombes.

De tweede mummie werd in 2019 opgegraven, en haar tattoo kwam aan het licht dankzij infrarood-fotografie. Het huidige onderzoeksteam zag een waterrijke scène boven de billen prijken. Waarschijnlijk gaat het hier om de rivier de Nijl. Ook is het Horusoog zichtbaar dat de Egyptische god Horus vertegenwoordigt die genezing, welbevinden en bescherming zou geven.

Tattoo tegen de pijn?

Dit zijn niet de eerste tatoeages gevonden op de onderrug van vrouwelijke mummies uit het oude Egypte. Al eerder ontdekten archeologen dat niet alleen de onderrug, maar ook de heupen, nek en schouders populaire plekken waren voor een huidtekening. Austin en Arnette denken dat de specifieke plaatsing op de onderrug kan duiden op een functie gerelateerd aan vruchtbaarheid.

Een vrouwenlichaam heeft aardig wat te verduren tijdens menstruatie, zwangerschap en bevalling. Pijn in de onderrug komt vaak voor tijdens deze momenten. De vrouwen hoopten mogelijk dat door juist daar een tattoo te plaatsen van een scène in de Nijl – waar ze zich vaak wasten en ontspanden –, inclusief het Horusoog, ze mogelijk beter konden omgaan met deze pijn.

Maar, waarschuwen de onderzoekers, we moeten voorzichtig zijn met deze interpretatie. Als dit geloof werkelijk zo sterk zou zijn, zouden dan niet meer vrouwelijke mummies deze tatoeages moeten dragen? Een andere mogelijkheid volgens Austin en Arnette is dat alleen vroedvrouwen of leden van bepaalde godenculten zulke huidtekeningen droegen. Een ding lijkt wel zeker: zo’n tramp stamp was absoluut niet trashy.

Zo’n studie waarin tatoeages centraal staan is overigens heel interessant voor archeologen. “Huidtekeningen uit het verleden intrigeren altijd, aangezien ze de menselijke maat aangeven in zo’n onderzoek”, vertelt archeoloog Peter Akkermans van de Universiteit Leiden. “‘Tijd’ is core business voor archeologen, en die ’tijd’ wordt door zaken als tattoos opeens heel tastbaar en persoonlijk. Dat is het mooie aan dit type onderzoek.”

Bronnen: The Journal of the Egyptian Archaeology, ScienceAlert

Beeld: Een tatoeage van een patroon van diamanten op de onderrug van een vrouwelijke mummie. Rechts de inraroodfoto. © A. Austin.

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!