Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Op het Schotse eiland Skye is een nieuwe soort pterosaurus ontdekt, wat bewijst dat de deze vliegende reptielen verder waren verspreid dan gedacht.
Zo’n 160 miljoen jaar geleden zweefde een gevleugeld reptiel hoog boven een gebied dat nu het Schotse Isle of Skye is. Het dier was zo groot als een zeearend en vloog boven een subtropische lagune, waar het met zijn lange, getande snuit vissen uit het water schepte. Iets verderop liepen enorme dinosauriërs langs de oever van de lagune.
Om een of andere reden stierf het reptiel, waarna zijn karkas al snel wegzakte in het slib op de bodem van de lagune. Recent gaf de door woeste golven geteisterde kust van Skye eindelijk het fossiel van de pterosaurus prijs.
De vondst vormt het bewijs dat pterosauriërs van het zogenoemde Darwinoptera-geslacht eerder het wereldwijde luchtruim veroverden dan gedacht. Zo schrijft een team van paleontologen van onder meer het National History Museum in het Journal of Vertebrate Paleontology.
Lees ook:
- Nieuwe pterosauriërsoort ontdekt in Australië
- Pterosauriërs beheersten luchtacrobatiek na miljoenen jaren
- Deze pterosauriër had een kleurrijk verendek
Vooral in Azië
De Darwinopterus staat bekend om zijn relatief grote kop; die is bijna tweemaal zo lang als zijn romp. Verder hadden veel leden van het geslacht de beschikking over een uitzonderlijk grote hoofdkam. De kop en nek hadden wel een beetje weg van de Pterodactylus, de eerste pterosaurus die werd ontdekt en wordt gezien als het ‘oer-vliegende reptiel’. De rest van het lichaam van Darwinopterus leek dan weer op die van andere pterosaurus-geslachten.
Tot nu toe werden fossielen van Darwinoptera voornamelijk gevonden in China. Daar zijn inmiddels ruim dertig exemplaren uitgegraven. Dat leidde tot het idee dat ze vooral in Azië voorkwamen ten tijden van de Jura (201 tot 145 miljoen jaar geleden). Maar de ontdekking van het fossiel op Skye geeft aan dat de Darwinoptera in dit tijdperk ook het luchtruim boven Schotland onveilig maakte.
Complete verrassing
Het gevonden fossiel omvat een gedeeltelijk skelet, bestaande uit stukken schouder, vleugels, poten en wervelkolom. Veel van de botjes zitten nog vast in de rots; die konden de onderzoekers alleen bestuderen via CT-scanning.
De naam van de nieuwe pterosaurusoort is Ceoptera evansae. Ceoptera is een samenvoegsel van het Schots-Gaelische woord Cheò (mist, een verwijzing naar Skye, het eiland van mist) en het Latijnse ptera (vleugels). Evansae is een eerbetoon aan de Britse reptielenpaleontoloog Susan Evans.
Hoofdonderzoeker Paul Barrett van de University of Bristol geeft in een persbericht aan dat C. evansae helpt de timing van de evolutie van pterosauriërs nader vast te stellen. “Diens verschijning in Schotland in het Jura was voor ons een complete verrassing”, geeft hij aan. “Blijkbaar was hij al vroeg in staat zich over de gehele wereld te verspreiden.”
Vooralsnog controversieel
“Van uitgestorven diergroepen is meestal redelijk bekend wanneer ze leefden en voorkwamen”, vertelt paleontoloog Dennis Voeten, expert op het gebied van vliegende reptielen. “Toch zijn veel details over de evolutie van deze dieren, met name voor specifiekere perioden, vaak nog onduidelijk. Dat geldt zeker voor pterosauriërs uit de Midden-Jura.”
Hij vervolgt: “Met röntgenonderzoek konden de onderzoekers hier vaststellen dat de vorm van de botten wijzen op het bestaan van een pterosauriër-groep die vooralsnog als controversieel wordt beschouwd; de Darwinoptera. Hoewel met deze studie weer een mooi datapunt is verkregen, zal toekomstig onderzoek moeten uitwijzen of de Darwinoptera inderdaad een op zichzelf staande groep vormde.”
Bronnen: Journal of Vertebrate Paleontology, University of Bristol via EurekAlert!
Beeld: © NHM & WITTON 2021