Sterrenkundigen hebben een bizarre supernova gespot. De sterexplosie bleef bijna twee jaar stralen en nam meermaals in helderheid toe. Hoe kan dat?

Een ster die enkele tientallen malen massiever is dan de zon sterft met een geweldige explosie. Op aarde is zo’n type II supernova zichtbaar als een prachtige krans van licht en gamma- en röntgenstraling. Na maximaal 100 dagen is het licht alweer gedimd. Maar supernova iPTF14hls hield zich niet aan deze kosmische regels; hij hield het veel langer vol. Het internationale onderzoeksteam dat de supernova ontdekte, discussieert in Nature over mogelijke verklaringen voor het bizarre fenomeen.

Meerdere explosies

Het begon allemaal in september 2014. Toen zagen Iair Arcavi en een aantal collega’s van de University of California in Santa Barbara met behulp van de Intermediate Palomar Transient Factory-telescoop een schijnbaar doodnormale type II supernova. Maar iPTF14hls bleek niet normaal. Na 600 dagen scheen de supernova nog even fel als een gemiddelde explosie van een stervende ster na 60 dagen.

Sterker nog, de helderheid fluctueerde enorm in die twee jaar tijd.  Het ene moment nam de helderheid af naar 50 procent – toen dachten de onderzoekers dat hij vervaagde – waarna hij juist weer feller ging schijnen. Alsof hij meermaals explodeerde dus. Bovendien gaf de supernova veel meer energie af dan de gemiddelde type II supernova.

Supernova iPTF14hls was veel helderder en langduriger zichtbaar dan andere supernova’s en leek zelfs meermaals te exploderen.

En of dat nog niet bizar genoeg is, constateerde het onderzoeksteam dat in 1954 een sterexplosie plaatsvond op precies dezelfde plek aan de hemel. Was de ster in kwestie 60 jaar geleden al aan het ontploffen?

Geen onomstotelijk bewijs

“Dit is een zeer bijzondere maar raadselachtige ontdekking”, zegt sterrenkundige en supernova-expert Jacco Vink (Universiteit van Amsterdam). “Het bewijs dat we hier te maken hebben met een dubbele of zelfs drievoudige explosie is aannemelijk, maar staat wat mij betreft niet onomstotelijk vast.”

“De onderzoekers geven in hun publicatie aan dat de ontwikkeling van het geobserveerde stralingsspectrum twee mogelijke oorzaken kan hebben”, vervolgt Vink. “De eerste is een schil rondom de supernova van een vorige explosie. En de tweede dat er een energiebron is die energie in de explosie blijft pompen, terwijl bij een normale supernova alle energie in één keer vrijkomt.”

Continue energiebron nodig

Het team kiest voor verklaring nummer 1 omdat er ook aanwijzingen zijn voor de uitbarsting in 1954. “Maar zoals ze zelf aangeven, is het bewijs voor die supernova statistisch niet helemaal significant”, stelt Vink. “Beide interpretaties roepen de vraag op waar de energie voor deze ongebruikelijke langdurige supernova vandaan komt. Als het dan toch gaat om een continue energiebron is er nog een andere mogelijkheid: een nieuw gevormd snel roterende neutronenster die over langere tijd zijn rotatie-energie afgeeft.”

Kortom, sterrenkundigen zijn er nog niet helemaal over uit hoe ze dit bizarre fenomeen moeten verklaren. Maar dat het om een bijzondere explosie (of explosies) gaat, dat is wel zeker!

Bronnen: Nature, Carnegie Institution for Science via Phys.org, Wired.co.uk, New Scientist

Beeld: LCO/S. Wilkinson (in artikel) en ESO/M. Kornmesser (boven artikel)

Lees ook: 

• Zeldzaam gezicht: supernova wordt vier keer afgebeeld
• Eerste gravitatiegolven van botsende neutronensterren gedetecteerd

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!