Volgens een arts en een gepensioneerde officier sloegen medici in Guantanamo Bay geen acht op duidelijke aanwijzingen dat gevangenen door ondervragers werden gemarteld.

Na de 9/11-aanslagen voerden de VS een aantal harde en controversiële ondervragingstechnieken in, waaronder het beruchte waterboarden. Maar soms gingen Amerikaanse ondervragers nóg een stapje verder bij het aan de tand voelen van verdachten, zo lijkt onderzoek naar negen verdachten opgesloten in Guantanamo Bay (‘Gitmo’) uit te wijzen. En ter plekke aanwezig medisch personeel, dat werd geconfronteerd met verwondingen en psychische aandoeningen die hierop wezen, kneep schijnbaar liever een oogje dicht dan in te grijpen.

Dat is te lezen in een nieuw wetenschappelijk artikel, gepubliceerd in PLoS Medicine. De twee auteurs, een arts verbonden aan de organisatie Physicians for Human Rights en een gepensioneerde brigadegeneraal, baseren zich daarbij op de medische dossiers van de gevangen, correspondenties tussen de gevangenen en hun advocaten, verklaringen van artsen, en psychologisch onderzoek, dat deels werd uitgevoerd in Guantanamo Bay zelf.

Volgepompt met water

Alle negen de gevangenen maakten melding van behandelingen die zowel volgens diverse internationale verdragen als volgens de destijds geldende, minder strenge Amerikaanse regels tellen als marteling. Denk hierbij aan een gevangene die zo hard werd geslagen dat hij het bewustzijn verloor of botbreuken opliep, of die via een slang water in zijn mond gepompt kreeg tot hij bijna stikte.

Volgens de auteurs van het PLoS Medicine-artikel zijn dit geen loze beschuldigingen; de medische dossiers van de gevangenen komen overeen met wat ze claimen. Toch trokken de artsen die de betreffende gedetineerden in Guantanamo Bay onderzochten niet aan de bel. In plaats daarvan kozen ze ervoor om de oorzaken van verwondingen niet na te gaan of die niet in de dossiers te vermelden. Ook psychische symptomen als nachtmerries en hallucinaties werden ook niet verder onderzocht, maar afgedaan als persoonlijkheidsstoornissen of gebruikelijke gevolgen van het gevangenisleven.

Niet meer toereikend

Als bovenstaande klopt, zou dat de discussie over de ondervragingsmethodes van de VS een nieuwe draai kunnen geven. Van de enhanced interrogation techniques die de regering-Bush vanaf 2002 toestond, kun je namelijk nog beweren dat het geen marteltechnieken waren volgens de definitie van martelen die de Amerikanen toen hanteerden. Maar als het bijvoorbeeld gaat om gevangenen die in elkaar werden geslagen tot ze bewusteloos raakten, wordt het een ander verhaal. Dan zijn de legale en medische redeneringen die werden opgevoerd om waterboarden en dergelijke te rechtvaardigen niet meer toereikend om de betrokkenen vrij te pleiten. En dat maakt de kans dat een en ander nog een juridisch staartje gaat krijgen wel een stukje groter.

Meer over de harde ondervragingstechnieken die de VS na 9/11 toepaste, lees je in het artikel ‘De martelkamers van Uncle Sam’, te vinden in KIJK 6/2011, vanaf vrijdag 6 mei in de winkel.

Bronnen: PLoS Medicine, LiveScience

Beeld: EPA/ANP