De lever blijkt een ongelofelijk veerkrachtig orgaan. Sommige blijven zelfs meer dan honderd jaar goed werken. Doneren op hoge leeftijd is dus mogelijk.

In Nederland staan nu tussen de vijftig en honderd patiënten op de wachtlijst voor een nieuwe lever. Voor de Verenigde Staten is dat aantal zelfs meer dan 11.000. Een beperking is momenteel dat overleden oudere donoren niet mogen doneren. Daar kan verandering in komen, want onderzoekers van onder meer de University of Texas ontdekten dat levers makkelijk meer dan honderd jaar meegaan. Het onderzoek is gepresenteerd op het American College of Surgeons Clinical Congress 2022.

Lees ook:

• Machine houdt lever een week lang in leven
• Gekweekte mensenlevers in ratten getransplanteerd
• Nieuwe bewaarmethode herstelt donorlogen

Transplantatiedatabase

Een levertransplantatie is nodig wanneer het orgaan niet meer goed functioneert. Dat is onder andere het geval bij acuut leverfalen (bijvoorbeeld door een infectie of vergiftiging), levercirrose (littekenvorming) of een erfelijke stofwisselingsziekte. Nieuwe levers komen meestal van overleden donoren, en die moeten maar zo jong en gezond mogelijk zijn, toch?

De huidige onderzoekers, onder leiding van Yash Kadakia, besloten dit te gaan onderzoeken. Ze doorzochten een grote Amerikaanse orgaantransplantatiedatabase. Daarbij keken ze naar de totale leeftijd van de getransplanteerde levers (leeftijd donor opgeteld bij het aantal jaren dat de ontvanger er profijt van had). Ook analyseerden ze de beschikbare informatie over de donoren, ontvangers en de transplantatie zelf.

Centurion-levers

Tussen de periode 1990 en 2022 vonden in de VS 253.406 levertransplantaties plaats. In 25 van de gevallen bleek de lever uiteindelijk meer dan een eeuw oud te zijn geworden. Deze zogenoemde centurion-levers waren gemiddeld 46 jaar ouder dan de niet-centurion-levers.

Wat maakt deze levers zo speciaal dat ze meer dan een eeuw lang hun werk (opbouw, opslag en afbraak van stoffen in het lichaam) konden blijven doen? Hoewel het onderzoeksteam dat niet precies weet, heeft het wel vermoedens. Zo bleken de donoren van de centurion-levers minder vaak suikerziekte en ernstige infecties te hebben doorgemaakt in hun leven. Ook hadden ze gemiddeld genomen lagere gehaltes aan transaminases, een groep van leverenzymen. Een verhoogd gehalte kan problemen opleveren bij de transplantatie.

Ook de ontvangers van de centurion-levers deden het goed. Zo hadden ze meestal een aanzienlijk lagere MELD-score. MELD staat voor Model-for-End-stage-Liver-Disease. Hoe hoger de score, des te ernstiger de leverziekte en hoe harder de nood aan een donorlever.

Volgens Kadakia en zijn team lijkt het er dus op dat de combinatie van een kerngezonde oudere donor, waarbij leeftijd ondergeschikt is, met een niet al te zieke ontvanger het beste recept was voor een lang en gelukkig leven voor de lever. Leeftijd is dus niet alles, blijkt hier te gelden. De onderzoekers pleiten er nu dus voor de leeftijdsbeperking voor de donorpoel voor levers te verhogen. Dat zou goed nieuws zijn voor de patiënten die nu op een levertransplantatie wachten, want dan komen er veel meer donorlevers beschikbaar.

Geen contra-indicatie meer

Transplantatiechirurg Ian Alwayn van het Leids Universitair Medisch Centrum is niet verrast door de resultaten van de studie. “Organen van oudere donoren in goede gezondheid (met onder meer goede bloedwaarden die iets vertellen over de leverkwaliteit) zullen gemiddeld gezien zeker langer meegaan in relatief minder ziekte ontvangers. Dit betekent dat wij donorlevers niet zomaar op grond van een hoge leeftijd moeten afkeuren. Gelukkig zijn wij in Nederland steeds meer geneigd dit soort levers te gebruiken en is een hoge leeftijd geen contra-indicatie meer voor leverdonatie.”

Ook maag-, darm-, leverarts Caroline den Hoed van het Erasmus Medische Centrum vindt de uitkomsten van het onderzoek logisch. “Maar wat belangrijk is om te bedenken is dat de studie terugkijkt en het dus waarschijnlijk zo is dat er een vertekening zit in de oudere organen die gebruikt zijn. Die levers zullen op alle andere vlakken waarschijnlijk optimaal geweest zijn, anders waren ze niet geaccepteerd. Maar het toont wel dat een lever in optimale omstandigheden waarschijnlijk zeer lang kan functioneren.”

“Het zou mooi zijn om hier nog wat dieper op in te gaan”, vertelt Alwayn verder. “Wat maakt op cellulair of moleculair niveau dat zo’n lever zo lang meegaat? Als we dat beter begrijpen kunnen we mogelijk interventies bedenken om, bijvoorbeeld tijdens machine-perfusie, levers te reconditioneren om ze langer mee te laten gaan. Voor nu blijft het devies de goede levers van oudere donoren te koppelen aan de juiste ontvangers.”

Bronnen: American College of Surgeons Clinical Congress 2022 via EurekAlert!

Beeld: Peter Dazeley/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!