Fossielen uit China onthullen dat voorouders van moderne zoogdieren al minstens 160 miljoen jaar geleden begonnen met vliegen – 100 miljoen jaar eerder dan gedacht.

Jarenlang werd gedacht dat de zoogdieren pas echt gingen opbloeien nadat alle dinosaurussen waren uitgeroeid door de meteorietinslag. Daarna begonnen er zoveel verschillende zoogdieren te bestaan zoals we ze nu kennen.

Maar fossielen van ‘vliegende’ zoogdieren die onlangs in China zijn gevonden, geven een ander beeld. Dit onderzoek staat gepubliceerd in Nature. Floreerden zoogdieren dan wél tegelijkertijd met de reusachtige dinosaurussen?

De lucht in

De fossielen zijn afkomstig van twee soorten: Maiopatagium furculiferum (circa 23 centimeter lang) en Vilevolodon diplomyl (ongeveer 8 centimeter). Beide dieren hadden flexibele ledematen en vleugelmembranen, waardoor ze in bomen konden klimmen en vanaf hoge plekken naar beneden zweefden, net als een vliegende eekhoorn.

Impressie van het zoogdier Maiopatagium furculiferum. © April I. Neander/University of Chicago

Ook had de Maiopatagium een vorkbeen (wishbone) dat alleen voorkomt bij vogels. Aangezien beide fossielen circa 160 miljoen jaar oud zijn, kwam het als een grote verrassing voor de onderzoekers dat de dieren toen al voor het luchtruim kozen – 100 miljoen jaar eerder dan lange tijd is gedacht.

Laatbloeiers

Betekent dit dus dat de zoogdieren al veel eerder in opkomst kwamen dan aanvankelijk werd gedacht? Volgens Lars van den Hoek Ostende (Naturalis) leefden ze inderdaad tegelijkertijd met dino’s, maar brak hun tijd pas echt aan nadat de kolossen waren verdwenen. “Maar dat wil niet zeggen dat ze er niet al waren. De eerste zoogdieren (of in ieder geval hun directe voorouders) ontstonden tegelijkertijd met de dinosauriërs.”

“Alleen waar de eerste dinosauriërs eigenlijk al behoorlijk groot waren”, vervolgt Van den Hoek Ostende, “waren de eerste zoogdieren juist klein. En omdat de dino’s zo succesvol waren in de grote ecologische niche, kregen zoogdieren niet echt de kans om groot te worden. Het grootste exemplaar in al die tijd had de grootte van een das.”

Bijstellen

Het is overigens niet de eerste keer dat er wordt gedacht dat vroege zoogdieren veel gevarieerder waren dan vroeger werd aangenomen. “Een paar jaar geleden begon daar verandering in te komen”, zegt Van den Hoek Ostende. “We vonden een zoogdier dat perfect aan het water was aangepast, en eentje die zodanig was ‘gebouwd’ om termietenheuvels open te breken. En nu is daar dus het zwevende zoogdier bijgekomen.”

Wel zullen we ons beeld omtrent zoogdieren moeten bijschaven. “Hoe konden we zo stom zijn geweest om te denken dat de zoogdieren van toen allemaal grijze muizen waren vanwege de dino’s? Gelukkig weten we nu beter. Ik moet wel nog mijn college bijwerken om deze fantastische vondsten er ook in te verwerken.”

Bronnen: Nature, BBC News, ScienceAlert, Live Science

Beeld: Zhe-Xi Luo/University of Chicago

Lees ook:

• Gevangen vlieg in 3D-geprinte structuur is moderne fossiel
• Darwins dilemma dankzij fossiel DNA opgelost?

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer (geen verzendkosten). Abonnee worden? Dat kan hier!