Met het nieuwe GRAVITY-instrument wisten astronomen een exoplaneet die dicht rond zijn fel stralende moederster draait, direct te meten.

Door de jaren heen hebben astronomen duizenden exoplaneten ontdekt: duizenden planeten die elders in het universum rond een andere ster draaien. Mede door het oogverblindende licht van hun moederster, waarbij het licht van de planeet niets is, spot men deze planeten zelden direct. In plaats daarvan verraadt de omgeving, en het effect dat de planeten daarop hebben, hun aanwezigheid.

Met het nieuwe GRAVITY-instrument, deel van de Very Large Telescope (VTL) in Chili, hebben onderzoekers van het Max Planck Instituut een exoplaneet pal in het felle licht van zijn moederster, direct gemeten. Beta Pictoris c, de planeet in kwestie, werd eerder middels indirecte metingen ontdekt.

Lees ook: IJskoude superaarde omcirkelt mogelijk buurster Barnard

Beta Pictoris

Beta Pictoris c (β Pic c) draait op een astronomisch kleine afstand van 63 miljoen lichtjaren van hier om zijn zon. Beta Pictoris is een heldere en met een leeftijd van zo’n 23 miljoen jaar, een relatief jonge ster. Omdat β Pic c zo dichtbij de zon staat, lukte het zelfs de beste telescopen tot nu toe niet de exoplaneet , in het oogverblindende licht van de ster, direct in beeld te brengen.

Astronomen spotten β Pic c enkele jaren geleden indirect, middels de zogenaamde radiële snelheidsmethode. “Door de zwaartekrachtsinvloed van een planeet op een ster kan een ster een beetje ‘wiebelen’”, legt sterrenkundige Ignas Snellen van de Universiteit Leiden uit. “Dit wiebelen van een ster kun je meten door diens snelheid in onze richting te meten. Als een object zich van ons af beweegt, wordt het licht dat we zien minder energierijk en roder.”

GRAVITY

Met het nieuwe GRAVITY-instrument van het VTL-observatorium, lukte het nu wel de exoplaneet direct in beeld te brengen. “Het is de eerste directe bevestiging van een planeet ontdekt met de radiële snelheidsmethode”, aldus Sylvestre Lacour, hoofd van het ExoGRAVITY-programma.

GRAVITY is een zeer nauwkeurig instrument in het laboratorium onder de vier VTL-telescopen. Door het licht van Beta Pictoris gemeten door dit ’telescoopkwartet’ te combineren en gelijktijdig te analyseren, wordt de ‘blik’ van GRAVITY zó scherp dat het zelfs het relatief zwakke licht van de exoplaneet direct kon spotten.

Bronnen: Astronomy & Astrophysics 1, Astronomy & Astrophysics 2, Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics, phys.org

Beeld: Axel Quetz/MPIA Graphics Department;
NASA’s Goddard Space Flight Center/F. Reddy

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!