De F-35 geldt als een technologisch hoogstandje. Maar bij de ontwikkeling van dit peperdure toestel speelden politieke en economische belangen bijna net zo’n grote rol als militaire afwegingen. Er zijn mensen die zich ernstig afvragen of op die manier een vliegtuig kon ontstaan waar we de komende decennia echt iets aan hebben.

‘De straaljager die het Pentagon verslond.’ Het klinkt als de titel van een slechte rampenfilm à la Sharknado. Maar deze kop stond in 2012 boven een artikel in het Amerikaanse tijdschrift Foreign Policy over de F-35, het nieuwe gevechtsvliegtuig dat in opdracht van dat Pentagon (oftewel het ministerie van Defensie) werd ontwikkeld.

F-35

Hoewel de F-35 zes jaar daarvoor zijn eerste vlucht had gemaakt, was het einde van het project in 2012 nog lang niet in zicht. Als gevolg daarvan liepen de kosten serieus uit de hand; op dit moment staat de teller op ruim 400 miljard dollar, wat bijna twee keer zoveel is als de 233 miljard dollar die in 2001, bij de start ervan, begroot was. Ter vergelijking: de ontwikkeling van de eerste atoombom kostte (omgerekend naar hedendaagse dollars) 23 miljard, en het hele Apollo-programma 137 miljard.

Die 400 miljard dollar maken de F-35 tot de duurste militaire aankoop uit de geschiedenis. En dat terwijl de Amerikaanse overheid vanaf het begin het voornemen had om niet dezelfde fouten te maken als bij eerdere gevechtsvliegtuigen, zodat het allemaal veel minder lang zou duren en veel minder belastinggeld zou vergen.

Het hoofdpunt van het programma was dat de F-35 kon worden gebruikt door drie delen van de Amerikaanse krijgsmacht die tot dan toe allemaal hun eigen soorten jagers en jachtbommenwerpers hadden: de luchtmacht, de marine en het korps mariniers. Alleen dat al, zo werd becijferd, zou een besparing van 16 miljard dollar opleveren. Maar juist dit uitgangspunt (en het feit dat de F-35 op een radicaal andere manier moest worden geproduceerd) leidde tot deze kostenoverschrijding, en had ook tot gevolg dat geen enkele deadline is gehaald.

Dit is het begin van het artikel ‘Slim compromis of militair rampscenario?’ te vinden in KIJK 11/2019. Deze editie ligt in de winkel vanaf 17 oktober tot en met 20 november.

Meer informatie:

• YouTube: F-35 – The runaway fighter (Canadese documentaire uit 2012)
• Lockheed Martin: F-35 Lightning II
• Foreign Policy: The jet that ate the Pentagon
• Popular Mechanics: WTF-35: How the Joint Strike Fighter got to be such a mess
• Defense News: The Pentagon is battling the clock to fix serious, unreported F-35 problems
• Wat betekent de F-35 economisch gezien voor welke Amerikaanse staat?
• Welk land levert wat voor de F-35?

Tekst: Leo Polak

Openingsbeeld: Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!