Fake news is hot. Het verspreidt zich veel sneller en breder op Twitter dan waarheidsgetrouw nieuws. En dat komt niet door softwarerobots.
Je kunt er niet nog nooit van hebben gehoord: fake news. Met de komst van sociale media verspreiden ‘dorpsroddels’ of sensationeler gemaakte berichten zich razendsnel. En sinds het tijdperk van Donald Trump doen feiten er al helemaal niet meer toe.
Maar hoe kan het toch dat dit nieuws zich zo snel online verspreidt op sociale media als Twitter? Zijn softwarerobots daar verantwoordelijk voor? Nope, wij mensen zijn de boosdoeners. Dat is tenminste wat nieuw onderzoek, uitgevoerd door wetenschappers van het Massachusetts Institute of Technology (MIT), uitwijst. Onjuist nieuws spreekt vaker tot de verbeelding dan echt nieuws en wordt daarom ook sneller gedeeld.
Onjuist nieuws
Even voor de duidelijkheid: het gaat hier over onjuist nieuws, niet nepnieuws, benadrukt Alexander Pleijter (Leiden University Centre for Linguistics). “Onjuist nieuws is nieuws dat niet klopt. Nieuws dat door fact checkers is aangemerkt als onwaar. Bij nepnieuws denken mensen meteen aan verzonnen nieuws, maar het kan ook gaan om nieuws dat te kort door de bocht is, overdreven is, sensationeel gemaakt, of wat dan ook.” In de rest van het artikel hebben we het dus over onjuist of onwaar nieuws.
Feiten checken
De MIT-wetenschappers hadden 126.000 berichten onderzocht die tussen 2006 en 2017 door drie miljoen mensen ruim 4,5 miljoen keer waren gedeeld op Twitter. Om te achterhalen of bepaald nieuws waar of onjuist was, hadden de onderzoekers zich gericht tot zes onafhankelijke fact checking-organisaties, waaronder Snopes.com en Politifact.com.
Uit hun onderzoek bleek dat onwaar nieuws maar liefst 70 procent meer kans heeft om op Twitter te worden gedeeld dan nieuws dat berust op feiten die zijn gecheckt. De MIT’ers hielden ook rekening met zogenaamde bots, geautomatiseerde accounts die zelf berichten delen. Maar die blijken onjuist nieuws net zo snel te verspreiden als echt nieuws, wat betekent dat mensen verantwoordelijk zijn voor het rondzaaien van roddels.
Sterke verhalen
Volgens hoofdonderzoeker Soroush Vosoughi delen Twitter-gebruikers vervalste berichten sneller, omdat deze ongewoner zijn, net als dat click bait-nieuwskoppen ook meer de aandacht trekken van lezers. “Fake news is verrassender, omdat het tegen de verwachtingen van mensen ingaat,” zegt Vosoughi, “en daarom vertellen ze het sneller door.”
Onjuist nieuws verspreidt zich vooral sneller wanneer het over politiek gaat, ontdekten de wetenschappers. Valse feiten over onder andere wetenschap, natuurrampen, terrorisme en financiën werden ongeveer even snel in de omloop gebracht. Tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2012 en 2016 nam de hoeveelheid onwaar nieuws rondom de politiek dan ook aanzienlijk toe, merkten de onderzoekers op.
Ook Alexander Pleijter vindt het logisch dat onjuist nieuws zich sneller verspreidt dan ‘gewoon’ nieuws. “Verzonnen, overdreven en sensationeel nieuws smaakt lekkerder en prikkelt meer. Dus zullen mensen sneller geneigd zijn om het naar elkaar door te sturen. Mensen houden er nu eenmaal van om met elkaar te praten over sterke verhalen.”
In KIJK 10/2017 (hier te bestellen) staat een uitgebreid artikel over nepnieuws en het checken van feiten.
Bronnen: Science, Reuters, The Washington Post
Beeld: ANP
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!