Vanaf mei 2019 zullen we in plaats van de fysieke oer-kilo in Parijs, een natuurconstante raadplegen om kilo’s te bepalen.
Le Grand K: de echte, fysieke kilo die als maatstaf geldt voor alle andere kilogrammen op de aardbol. Of, dat was die, want na bijna 130 jaar trouwe dienst is het binnenkort gedaan met de oer-kilo. Dat werd vandaag besloten op de laatste dag van het 26e congres van metrologen in Versailles.
De beslissing werd vier jaar geleden uitgesteld, maar nu leek iedereen het erover eens. De kilogram was de laatste grote meeteenheid die nog fysiek gedefinieerd was. Per mei zal ook de kilogram gestoeld zijn op een natuurconstante; de constante van Planck. De vervaging moet er onder andere voor zorgen dat metingen makkelijker gereproduceerd kunnen worden.
Lees ook: Waarom en hoe onze kilo op de schop gaat
Aangekomen
Dé kilo, officieel het Internationaal Prototype van de Kilogram, is een blokje platina-iridiumlegering dat onder drie glazen stolpen bewaard ligt in een kluis in de kelder van het Bureau International des Poids et Mesures (BIPM) in Sèvres bij Parijs. Sinds 1889 ligt deze kilo der kilo’s daar, en hoewel de gecontroleerde omstandigheden en de regelmatige schoonmaak alles wat het gewicht zou kunnen beïnvloeden, weg zouden moeten houden, is het blokje toch een beetje ‘aangekomen’.
Natuurconstante
Als laatste meeteenheid die nog gedefinieerd werd aan de hand van een fysiek artefact, was het tijd voor verandering. Net als bijvoorbeeld de meter op basis van de lichtsnelheid bepaald is, zal ook de ‘nieuwe’ kilo met behulp van een natuurconstante berekend worden. Specifiek de constante van Planck; onveranderbaar, en overal door iedereen te meten.
In plaats van een trip naar Parijs te maken en fysieke kilo’s met elkaar te vergelijken, kan men straks de Kibble-balans gebruiken. De peperdure weegschaal bepaalt het gewicht aan de hand van elektriciteit, wat te vertalen is naar energie en zo weer uitkomt bij de constante van Planck. Maar juist door energie en de constante van Planck – op 6,62607015 x 10-34 Joule – te gebruiken, zijn er meer manieren om de nieuwe ‘elektrische’ kilo te berekenen.
Een historische verandering die voor metingen overal ter wereld gevolgen zal hebben. Echter zullen we er in het dagelijks leven weinig van merken, daar is het verschil dan weer veel te klein voor.
Beeld: BIMP
Nu in onze webshop: de KIJK-scheurkalender 2019! Deze staat vol intrigerende feiten uit de wereld van de wetenschap en technologie. Met leuke quotes, plus elke dag een ‘verjaardag’: van een bijzonder persoon of een opmerkelijke gebeurtenis. Bestel de scheurkalender hier.