Kikkerslijm zit vol met moleculen die virussen en bacteriën doden. Wetenschappers onderzoeken nu of dit tot een potentieel nieuw medicijn kan leiden.

Het heeft miljoenen mensen het leven gekost, maar is onzichtbaar voor het blote oog. We hebben het hier over het influenza A-virus dat onder andere verantwoordelijk is voor de Spaanse en de Mexicaanse griep. Wetenschappers van de Emory University hebben nu ontdekt dat bepaalde moleculen die zich in kikkerslijm bevinden het H1-type van dit griepvirus kunnen vernietigen.

Urumin

De betreffende afweermoleculen zijn niet aanwezig bij elke kikkersoort. Het zou gaan om de soort Hydrophylax bahuvistara die in Zuid-India voorkomt. Onderzoekers kwamen hier achter toen ze eiwitten uit huidslijm van 32 verschillende kikkers bestudeerden. Vier ervan bleken het H1-influenza virus te kunnen vernietigen.

Maar drie van de vier kunnen we beter niet gebruiken om het virus te lijf te gaan, aangezien ze giftig zijn voor de mens. Dit merkten de onderzoekers op toen ze de eiwitten toevoegden aan menselijke rode bloedcellen in het lab. Er blijft dus een kandidaat over: de eiwitten geïsoleerd uit de Hydrophylax bahuvistara. De wetenschappers gaven het beschermende eiwit de naam urumin.

Op elektronenmicroscoopbeelden was te zien dat wanneer urumin werd toegevoegd aan H1-virussen, de ziekteverwekkers volledig werden ontmanteld. De onderzoekers denken dat dit komt doordat urumin op de stof hemagglutinine – de H in H1N1 – inwerkt. Virussen hebben hemagglutinine nodig om in gastheercellen te komen, maar dankzij urumin lukt ze dat niet meer.

Vaccin in de maak?

In principe maken alle dieren afweerstoffen aan om zichzelf te beschermen tegen ziekteverwekkers. Maar kikkers trekken vooral de aandacht van onderzoekers omdat het bij hen zo makkelijk is de gewilde eiwitten te isoleren. Door de kikkertjes simpelweg een kleine schok toe te dienen of bloot te stellen aan een bepaald poeder, gaan de amfibieën de eiwitten uitscheiden die vervolgens kunnen worden verzameld.

Betekent dit dat we over een paar maanden al een snelwerkend vaccin op de markt hebben? Als het aan arts-microbioloog Jean-Luc Murk ligt nog lang niet. “De vondst van de eiwitten met een antivirale werking is inderdaad interessant. Maar zoals altijd is er nog een heel lang traject nodig om te achterhalen of het ook effectief en bruikbaar is in mens en dier. Daarnaast is de vraag hoe specifiek de binding tussen eiwit en virus is en hoe makkelijk het virus hieraan kan ontsnappen.”

In muizen is wel al aangetoond dat het eiwit ze tegen de griep beschermt. Maar het duurt dus nog jaren voordat wij er ook profijt van zullen hebben.

Bronnen: Immunity, Cell Press via EurekAlert!, Emory University via EurekAlert!

Beeld: Sanil George & Jessica Shartouny