Franse wetenschappers hebben met behulp van röntgenstraling sappige teksten uit brieven van Marie-Antoinette aan Axel von Fersen zichtbaar gemaakt.

Minstens 200 jaar na haar executie zijn de geheimen van Marie-Antoinette alsnog onthuld. De laatste koningin van Frankrijk correspondeerde met de Zweedse graaf Axel von Fersen tijdens de Franse revolutie. Maar wat ze precies naar hem schreef, bleef lange tijd een mysterie, omdat gedeeltes waren doorgekrast. Gelukkig zijn de brieven al die tijd bewaard gebleven, en nu zijn wetenschappers van de Sorbonne-universiteit erin geslaagd die doorgehaalde passages te ontcijferen. Uit het nieuwe onderzoek, gepubliceerd in Science Advances, blijkt niet alleen wat er in de brieven staat, maar ook wie verantwoordelijk was voor de censuur.

Lees ook:

• Zeventiende-eeuwse, ongeopende brief gelezen
• Deep Nostalgia verandert oude foto’s in animaties
• Wat als… de Franse revolutie niet had plaatsgevonden?

Stralen van de liefde

Het ontcijferen van de weggestreepte teksten leek een onbegonnen taak. De acht brieven waren namelijk met dezelfde inkt geschreven als die was gebruikt voor het doorkrassen van de tekst. Gelukkig zijn de Franse onderzoekers erachter gekomen dat de samenstelling van deze ijzergallusinkt erg veranderlijk is. Afhankelijk van de schrijver, het moment waarop de inkt werd gebruikt en hoe goed die gemengd is, zitten er bijvoorbeeld meer of minder koperdeeltjes in.

De verschillen in de samenstelling kunnen achterhaald worden met röntgenstraling, een techniek die ook wel röntgenfluorescentiespectrometrie wordt genoemd. Röntgenstraling doet de verschillende elementen in de inkt weerkaatsen. In één van de fragmenten werd bijvoorbeeld meer koper gevonden. Door het koper uit te lichten werd de tekst weer leesbaar.

Verborgen verleden

En wat stond er dan zoal? Zinnen als “ik zal eindigen niet zonder u mijn lieve en zeer tedere vriend te vertellen dat ik waanzinnig veel van u hou en dat er nooit een moment kan zijn zonder u te aanbidden”. Dat klinkt best romantisch. Toch zijn de wetenschappers voorzichtig met conclusies over de inhoud van de tekst. De brieven zijn namelijk geschreven tijdens de Franse revolutie, een periode waarin het Franse volk een ferme haat ontwikkelde voor de koninklijke familie. De wrok van de onderdanen maakte Marie-Antoinette bang. Met vrees voor haar leven is het niet onvoorstelbaar dat Marie emotionele brieven schreef naar haar dierbaren. En haar angst werd bevestigd. Von Fersen hielp Marie en haar familie te vluchten, maar de poging mislukte. In 1793 stierf de vorstin onder de guillotine.

Von Fersen vluchtte terug naar Zweden. Daar heeft hij, zo blijkt uit het onderzoek, de brieven van Marie-Antoinette gekopieerd en gecensureerd. “Waarschijnlijk deed hij dit omdat hij de brieven wilde bewaren – om sentimentele of politieke redenen – en tegelijkertijd de eer van de koningin en mogelijk zichzelf wilde beschermen”, zegt onderzoeker Anne Michelin in een persbericht.

In 1810 stierf de Zweedse graaf, en nam al zijn geheimen mee in het graf. Althans, dat dacht hij.

Bronnen: Science Advances, NRC, IFL Science

Beeld: Science Advances

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!