Door de genen van de zwart-witte teju onder de loep te nemen, hopen onderzoekers onder andere het mysterie achter hun ‘warmbloedigheid’ te ontrafelen.

Tijdens een bezoekje aan Artis’ reptielenhuis, is het je misschien weleens opgevallen dat de slangen en hagedissen er vaak wat lusteloos bij liggen – veel meer dan een beetje bakken in de warmte van de UV-lampen doen ze niet. Maar verre van luiigheid is het, dat zonnen. De meeste reptielen zijn namelijk koudbloedig, dat betekent dat ze zelf geen lichaamswarmte kunnen produceren.

Dat maakt de zwart-witte teju een bijzondere. Vrij recent ontdekte men namelijk dat deze hagedis deels warmbloedig is. Deze unieke eigenschap was een van de redenen dat onderzoekers van het Max Planck Instituut voor Moleculaire celbiologie en Genetica de genetische code van het dier tot op de bodem poogden uit te pluizen.

Lees ook: Bestaan er ook warmbloedige planten?

Ook de deze vis, de Lampris guttatus, ook wel bekend als de koningsvis is gek genoeg warmbloedig. Bron: Rvalette/Wikipedia

Huisdier

De Salvator merianae, ook wel de zwart-witte of reuzenteju genoemd, is de grootste soort in zijn hagedissenfamilie. Gemiddeld zijn ze tussen de 60 en 90 centimeter lang, maar kunnen tot wel anderhalve meter worden.

De alleseters leven in de tropische regenwouden en savannen van Zuid-Amerika, maar komen ook steeds meer op andere plekken voor. De slimme hagedissen zijn namelijk wereldwijd geliefde huisdieren en willen helaas nog wel eens in de natuur terecht komen. Daar kunnen ze hoop schade aanrichten.

De zwart-witte teju lust vanalles; van zaden en fruit, tot insecten en slakken. En zelfs een vogeltje gaat er wel in. Credit: Renato Recoder

Warmbloedig

Slechts zo’n twee jaar geleden ontdekte men de bijzondere eigenschap van de teju. De hagedis is in staat zijn een temperatuur te verhogen tot zo’n 10 graden boven de heersende omgevingstemperatuur. Deels warmbloedig, is het dier dus.

Hoe de hagedis het precies doet, is niet bekend. De onderzoekers hopen dat mysterie dan ook met behulp van het genoom van het dier te ontrafelen. Verder zou, zo tussen koud- en warmbloedig in, het uitpluizen van het hagedissen-DNA ons misschien ook iets kunnen vertellen over wanneer onze voorouders hun ‘warmbloedigheid’ hebben verworven.

Model

Reden genoeg om het genoom van de bijzondere hagedis eens goed onder de loep te nemen, vonden de onderzoekers. Met behulp van de nieuwste technieken, wist het team de meer dan 2 miljard DNA basenparen, met meer dan 22.000 genen, heel netjes in kaart te brengen.

Helemaal waterdicht is het genoom van de zwart-witte teju hagedis nog niet – dat blijft moeilijk. Wel is het verreweg de beste en meest gedetailleerde van alle reptielgenomen die men tot nu toe in kaart bracht.

Het onderzoek werd gepubliceerd in het vakblad GigaScience.

Bronnen: GigaScience, phys.org

Beeld: Renato Recoder

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!