Een controversiële gentechstudie waarbij ratten tumoren zouden krijgen van gentechvoedsel, werd teruggetrokken en vervolgens ‘ontteruggetrokken’. Hoe zit dat precies? Een briefwisseling.

In het coververhaal van KIJK 10/2013 schreven we uitgebreid over genetische modificatie van gewassen. Onder andere uitte auteur Ronald Veldhuizen, bioloog en wetenschapsjournalist, in dit artikel kritiek op het onderzoek van Gilles-Eric Séralini, die aangetoond zou hebben dat muizen tumoren kregen van gentechvoedsel. In KIJK 2/2014 meldden we vervolgens in onze nieuwsrubriek kort dat de studie was teruggetrokken. Later werd die terugtrekking echter weer ongedaan gemaakt. Naar aanleiding daarvan schreef KIJK-lezer Youri Boerlage de volgende mail.

“Naar aanleiding van uw coververhaal in KIJK 10/2013 en het stukje in de nieuwsrubriek van KIJK 2/2014 graag u aandacht voor bijgevoegde pdf. De door u bekritiseerde studie van Seralini is in ere hersteld en heruitgegeven, met deze toelichting. Interessant is de invloed die een ex-werknemer van Monsanto had op de terugtrekking van deze studie. De invloed van de diverse agro-tech-giganten an sich nog even buiten beschouwing latend.

Graag even nachecken voor de volledigheid, maar het lijkt erop dat deze studie vooral teruggetrokken is door een hardnekkige lasterlobby van verschillende bedrijven, met name: Monsanto, Bayer, Syngenta.

Doet u tevens even onderzoek naar de onderzoek methodes en duur van studies uit de koker van deze bedrijven zelf, aangezien deze de basis vormen voor veiligheidsverklaringen en goedkeuringen. Deze zijn op zijn minst dubieus te noemen. Maximaal drie maanden is wat kort om vast te stellen of je ergens kanker van krijgt.

Ik begrijp dat u info over dit soort zaken van Wageningen komt, aangezien u niet heel kritisch overkomt over Monsanto en zij natuurlijk een dikke vinger in de pap hebben op de campus.

Graag zie ik dat kijk zich werkelijk onafhankelijk opstelt en zich iets verder verdiept in de materie: resistente superweeds, landen die de producenten van glyphosaat aanklagen wegens volksgezondheids redenen, GMO-mais gebruiken om onder patentrecht boeren te onteigenen, enzovoort enzovoort.”

Ronald Veldhuizen, auteur van het gentechartikel, reageert als volgt:

“Er is inderdaad wat raars gaande rondom de studie van Séralini. De vraag is of de studie intrekken wel een goed plan was en wat het eigenlijk betekent dat de studie nu weer gepubliceerd wordt. Die discussie – even los van Séralini’s vondsten – is er eentje over de gang van zaken binnen wetenschappelijke publicaties in het algemeen. Sommige onderzoekers, die kritisch waren over Séralini, vinden desondanks dat terugtrekking in eerste instantie niet nodig was. Séralini heeft weliswaar zwak onderzoek geleverd (hij koos bijvoorbeeld ratten uit die buitengewoon snel tumoren ontwikkelden, ook als ze geen gentechmaïs aten), maar hij pleegde geen onderzoeksfraude à la Diederik Stapel.

Dat de studie is ingetrokken onder invloed van een industrielobby: dat zou natuurlijk kunnen. Hoe dan ook, herpublicatie maakt het niet automatisch een goed onderzoek. Er is veel slecht onderzoek in peer-reviewed tijdschriften te vinden. Helaas.

Het is dan ook zo dat ondanks de herpublicatie de meeste wetenschappers nog altijd niet te spreken zijn over het werk dat Séralini heeft afgeleverd: zijn onderzoek bewijst vooral dat een bepaalde rattensoort snel kanker krijgt, ongeacht wat de soort eet. Het effect van gentechmaïs is volstrekt onduidelijk in zijn studie. De herpublicatie verandert niets aan die tekortkomingen. De (doorgaans negatieve) reacties van heel wat andere wetenschappers zijn online hier verzameld, inclusief wat ze vinden van de herpublicatie.

Dat het artikel in KIJK enkel door industrie betaald onderzoek zou aanhalen, is een aantijging die niet klopt en die ik als journalist erg serieus neem. Sterker nog: in het artikel noem ik een lijst van onafhankelijk onderzoek die online beschikbaar is onder de naam GENERA. Er zitten onafhankelijke voedingsstudies tussen die langer dan negentig dagen duurden, trouwens, en geen schade vonden). Hier is de link voor de hele lijst. En hier een incomplete lijst van onafhankelijke studies.

U zegt dat ik me in het ootje laat nemen door gehersenspoelde wetenschappers in Wageningen. Wat kan ik daarop zeggen? Het is u wellicht niet opgevallen dat ik voor het stuk (toevallig) vrijwel geen mensen in Wageningen heb gesproken. U vindt mijn bronnenlijst onder het artikel.

Even concluderend: u kunt natuurlijk Monsanto een vreselijk bedrijf vinden, en dat is uw goed recht. Maar dat maakt enkele producten die ze verkopen, en daarmee bedoel ik dus genetisch gemodificeerde organismen, niet automatisch gevaarlijk. Het bedrijf en de techniek zelf zijn twee verschillende zaken. In het artikel vindt u genoeg voorbeelden van ‘goede’ gentechnologie die zonder Monsanto tot stand komt. Wetenschappers vrezen humanitaire problemen als deze ‘goede’ gentechgewassen door protesten nooit mogen worden verbouwd.”

Beeld: SPL/ANP, iStock