Aan muggen hebben we een broertje dood. Hopelijk draagt dit onderzoek bij aan de ontwikkeling van betere muggensprays.
Elke zomer is het weer ‘feest’: je ligt op één oor en wordt opeens gewekt door een zoemend geluid. Half slapend maai je wat met je armen in de hoop dat het bloedirritante gezoem weggaat. Maar natuurlijk gebeurt dat niet; die mug moet en zal jou te grazen nemen.
Vrouwtjesmuggen (de mannetjes steken niet, die zijn vegetariër) komen af op mensen, omdat ze hun uitgeademde koolstofdioxide (CO2) oppikken. Maar de ellendige insecten worden ook door lichaamsgeuren aangetrokken. Vooral zweetvoeten doen het erg goed bij de mug. Onderzoekers van de Florida International University in Miami weten nu hoe muggen reageren op zure vluchtige stoffen die worden aangetroffen in menselijk zweet.
Lees ook:
Aantrekkingskracht
De onderzoekers ontdekten dat een specifieke geurreceptor – een eiwit dat verantwoordelijk is voor de detectie van geurstoffen – een belangrijke rol speelt, Ir8a genoemd. Muggen hebben een antenne op hun kop die chemicaliën detecteert. Het Ir8a-gen wordt in deze antenne tot expressie gebracht.
Toen de wetenschappers in een experiment het Ir8a-gen uitschakelden dat voor het bijbehorende eiwit codeert, waren muggen veel minder aangetrokken tot mensen. Dat is de onderzoekers gelukt door de CRISPR/Cas9-techniek toe te passen op de denguemug (Aedes aegypti), de soort die overbrenger is van onder meer knokkelkoorts, gele koorts en het zikavirus.
CRISPR-Cas9 is een eiwitcomplex dat DNA knipt op specifieke plaatsen. Het complex kan worden ‘geprogrammeerd’ om een gen aan te vallen dat voor problemen zorgt om het stukje DNA vervolgens met behulp van een ander molecuul te vervangen.
Het onderzoek toonde ook aan dat muggen met een mutatie in het Ir8a-gen niet waren aangetrokken tot melkzuur. Bovendien konden ze ook niet andere zure componenten van de menselijke geur waarnemen. In vergelijking met controlemuggen (die de mutatie niet hadden) toonden de gemuteerde insecten minder interesse in menselijke geuren. Tussen de reacties van de controle- en de testgroep op warmte en CO2 was geen verschil.
Ingewikkeld reukorgaan
Tessa Visser, medisch entomoloog aan de Wageningen University Research, vindt het een gaaf onderzoek dat gedegen is uitgevoerd. “Melkzuur is een belangrijk component in onze zweetgeur, en ook erg aantrekkelijk voor Aedes aegypti. Dat is al vaker aangetoond”, zegt Visser, die ook onderzoek heeft gedaan naar deze muggensoort. “Maar zonder dat Ir8a-gen pikken muggen melkzuur dus niet meer op. Dat beïnvloedt natuurlijk de manier waarop muggen mensen waarnemen, wat de onderzoekers ook aantonen.”
“Het reukorgaan van muggen werkt best ingewikkeld; om opgepikt te worden moeten sommige geurstoffen beiden aanwezig zijn om aan een receptor te binden. Dus als zo’n geurstof zoals melkzuur niet meer wordt opgepikt, heeft dat ook impact op hoe de andere geuren worden waargenomen.”
Muggenspray
Op de vraag of hier mogelijkheden in zitten voor betere middelen antwoordt Visser dat die er zeker zijn. “Er zou gezocht kunnen worden naar geurstoffen die kunnen inwerken op het Ir8a-signaalpad om mensen minder aantrekkelijk te maken. Dit zou best in combinatie met DEET kunnen (alhoewel dan wel getest moet worden of daar geen interactie tussen is). Maar toekomstmuziek is het wel, want dan moet er eerst nog gescreend worden op een geurstof wat hieraan zou kunnen voldoen.”
Hoofdonderzoeker Matthew DeGennaro zijn uiteindelijke doel is om inderdaad een spray te ontwikkelen die mensen beschermt tegen muggenbeten, en hoewel dat scenario nog ver weg is, helpt dit onderzoek hem en zijn team wel flink op weg.
Bronnen: Current Biology, Cell Press via EurekAlert!
Beeld: Alex Wild
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!