Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Met behulp van uv-licht en CT-scans weten we nu eindelijk hoe een miljoenpoot paart. En dat heb je natuurlijk altijd al willen weten.
Van veel dieren is het allang geen mysterie meer hoe ze zich voortplanten. Maar hoe miljoenpoten dit precies doen, bleef altijd een raadsel. Zelf lig je hier misschien niet van wakker, maar sommige biologen wilden dit maar al te graag weten.
Dat dit tot dusver onbekend was, is niet zo gek. Niet alleen zijn Diplopoda onhandig klein, ze hebben ook veel spartelende pootjes die het zicht belemmeren. Met behulp van nieuwe, moderne beeldtechnieken lichten Amerikaanse onderzoekers een tipje van de sluier. Eindelijk weten we hoe de complexe genitaliën van deze bodemkruipers werken.
Lees ook:
Nieuwgierige bijstanders
Om de paring te onderzoeken, zocht het team eerst een geschikte kandidaat. Dat was niet gemakkelijk. Zodra je miljoenpoten uit hun vertrouwde omgeving plukt, doen ze namelijk vaak niks meer. Gelukkig bestaat er de Pseudopolydesmus-soort, een bruine miljoenpoot van een paar centimeter groot, die geschikt was voor onderzoek. Dit veelpotige beestje is een echte seksfanaat, die niet opschrikt van een paar nieuwsgierige bijstanders. Zelfs niet als de daad in de spotlights in een petrischaaltje in het lab moet gebeuren.
Onderzoeksters Petra Sierwald en Stephanie Wane van het Field Museum in Chicago schoten een hoop plaatjes van een stel parende miljoenpoten met daglicht en uv-licht. Vervolgens voegden de wetenschappers de foto’s samen en maakten een 3D-reconstructie.
Handig genoeg lichtten sommigen weefsels, waaronder de genitaliën, spectaculair op onder het uv-licht, waardoor deze makkelijk waren te onderscheiden. Om de private parts in nog meer detail te bekijken, nam het team in samenwerking met Xavier Zahnle van de Universiteit in California, Davis, foto’s met een CT-scan.
Slot-en-sleutel
Als eerste ontdekten de onderzoekers hoe het sperma van de miljoenpoot terechtkomt in het vrouwtje. Miljoenpoten gebruiken hiervoor een gespecialiseerd voorplantingsorgaan, de zogeheten gonopoden. “Het woord gonopode verwijst naar de mogelijke oorsprong van deze voortplantingsorganen, namelijk tijdens de evolutie gemodificeerde poten,” vertelt ecoloog Matty Berg van de Vrije Universiteit Amsterdam, niet betrokken bij het onderzoek.
Omdat er een flinke afstand zit tussen de testis en de gonopode, ejaculeert het mannetje eerst een blauwachtig vloeistof waarmee het beestje het voorplantingsorgaan bedekt. Vervolgens schuift hij een ‘‘klein vlezig deel van de gonopode’’ in de vulva van het vrouwtje, waarbij deze zich met minuscule klauwtjes aan de binnenkant vast haakt. Iets wat de onderzoekers beschrijven als het slot-en-sleutel-mechanisme, omdat het precies in elkaar past.
Na de vrijpartij worden de spermacellen opgesloten in de vulva door een kleverige vloeistof die de opening afsluit. Pas wanneer het vrouwtje haar eitjes legt, worden deze omhuld met een laagje sperma. Wetenschappers dachten altijd dat die kleverige vloeistof bij het mannetje vandaan kwam. De onderzoekers vonden echter op de CT-scanfoto’s aanwijzingen voor klieren in de vulva. De exacte functie moet nog worden uitgewezen.
Grip op voortplanting
De gecompliceerde vrijpartij heeft een paar bijzondere foto’s opgeleverd, maar waarom doen wetenschappers überhaupt dit soort onderzoek? Berg: “Als wetenschappers proberen we de natuur te begrijpen in al haar facetten. Reproductie is zo’n facet, en een heel belangrijke. De natuur heeft onnoemelijk veel manieren bedacht om soorten te laten voortplanten en daar proberen we grip op te krijgen. Waarom al deze manieren? Hoe werkt het precies?” Volgens de wetenschappers draagt hun onderzoek ook bij aan het begrijpen hoe verschillende soorten miljoenpoten aan elkaar verwant zijn. Dit geeft meer inzicht in hun evolutie.
Toch is dit onderzoek pas het begin, laat Sierwald weten. We moeten niet vergeten dat er meer dan tienduizend soorten miljoenpoten rondkruipen, waarvan “we nog slechts een vaag idee hebben hoe hun vulva eruitzien.” Zo zien we maar weer dat wetenschap allesbehalve saai is.
Bronnen: Anthropod Structure and Development, Field museum, New Atlas
Beeld: Stephanie Ware, Field Museum Museum