Als er weinig stuifmeel is, knabbelen hommels aan blaadjes. Niet om de honger te stillen, maar om bloemvorming te stimuleren.

In ruil voor een smakelijke hap nectar, zorgen bijen, hommels, vlinders, en andere bestuivers door stuifmeelkorrels van de ene naar de andere bloem te zeulen, voor de bevruchting van de plant. Een strakke timing is bij deze samenwerking (symbiose) essentieel: als de bestuivers de bloeiperiode van hun favoriete plant mislopen, zitten beide partijen met de spreekwoordelijke gebakken peren.

Volgens een team Engelse onderzoekers zou de hommel een bijzonder trucje hebben om dat te voorkomen. Als het insect weinig stuifmeel (pollen) tegenkomt, zou hij aan de bladeren van de plant gaan knabbelen. Niet als plaatsvervangende maaltijd, zo schrijven de onderzoekers in vakblad Science, maar om de bloemvorming van de plant te versnellen. Zo kan er toch nog van die nectar gesnoept worden, én kan er bevruchting plaatsvinden.

Lees ook: Bloemen creëren ‘blauwe halo’ om bijen aan te trekken

Timing

Bestuivers hebben het zwaar. Zo kunnen de stijgende temperaturen op aarde ervoor zorgen dat bestuivers, zoals de hommel, eerder uit hun winterslaap ontwaken. Omdat planten hun (bloei)ritme niet op temperatuur, maar op de toename in licht baseren – dat gepaard gaat met de komst van de lente –  begint het paar steeds meer uit te pas te lopen. En groot probleem: want zonder elkaar overleeft het duo niet. Geen voedsel voor de bestuiver, geen bevruchting voor de plant.

Gecontroleerde beschadiging

De onderzoekers ontdekten dat de hommel (Bombus) in zulke situaties de plant een handje kan helpen. Als stuifmeel schaars is, knabbelt het geel-zwarte insect aan de blaadjes. Die gecontroleerde beschadiging, zo zagen de onderzoekers, maakte dat zwarte mosterdplanten (Brassica nigra) twee weken eerder tot bloei kwamen dan de onbeschadigde tegenhangers. Tomatenplanten (Solanum lycopersicum) vormden de bloemen zelfs een volle maand eerder.

Het is voor het eerst dat dit gedrag bij de bestuiver beschreven wordt. Wat voor proces er precies ten grondslag aan de bloeistimulatie ligt, is nog onduidelijk. Overigens lukte het de onderzoekers ook niet de ‘beschadiging’ met hetzelfde effect na te bootsen. Vragen zijn er dan ook genoeg. Vervolgonderzoek, dat zeker volgt, moet op die vragen antwoord geven.  

Bronnen: Science, Science Perspectives, EurekAlert!

Beeld: Pashalidou et al., 2020/Science

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!