Het lijkt op een speldenknop tussen nog veel meer andere speldenknopjes, maar volgens sterrenkundigen laat deze foto een ster zien op een afstand van negen miljard (!) lichtjaar.
Dat ruimtetelescoop Hubble mooie foto’s maakt, lieten we een paar weken terug al zien toen hij weer een aantal prachtige beelden had geschoten van Messierobjecten. Maar nu heeft de telescoop nog iets veel meer bijzonders op de gevoelige plaat gelegd: een ster die zich volgens astronomen op een afstand van 9 miljard lichtjaar van de aarde bevindt. Hoe heeft Hubble deze kunnen fotograferen?
Zwaartekrachtlens
Dat heeft allemaal te maken met gravitational lensing oftewel zwaartekrachtlens. Dit is het effect waarbij verafgelegen objecten worden vergroot door de zwaartekracht van tussenliggende objecten. Je kunt een zwaartekrachtlens als een soort kosmisch vergrootglas beschouwen.
In dit geval zorgde het sterrenstelsel MACS J1149+2223 – dat zich op een afstand van 5 miljard jaar bevindt – voor een deel voor het vergrootglaseffect. Toen astronomen dit stelsel in 2016 observeerden, zagen ze een flikkerend licht op de achtergrond van beelden die door Hubble waren vastgelegd.
Toen ze het licht verder bestudeerden, ontdekten ze dat het afkomstig was van een blauwe superreus. Deze sterren zijn erg helder en hebben een blauwe kleur. Bovendien is hun oppervlak twee keer zo heet als het oppervlak van de zon.
De onderzoekers noemden deze blauwe superreus Icarus (maar officieel heet de ster MACS J1149 Lensed Star 1).
Perfect alignment
Normaal gesproken kan één sterrenstelsel niet voor zo’n enorm vergrotend effect zorgen. Maar omdat MACS J1149+2223 perfect vóór het sterrenstelsel ligt waarin Icarus zich bevindt, op een afstand van 9 miljard lichtjaar, wordt de ster extra vergroot: door sterrenstelsel MACS J1149+2223, maar ook door een compact object dat zich in hetzelfde sterrenstelsel bevindt als Icarus. Dit object schijnt drie keer zo zwaar te zijn als de zon.
Wat dat zware object precies is, weten de sterrenkundigen nog niet. Het zou een ster, een neutronenster of een stellair zwart gat kunnen zijn. Maar wat de onderzoekers wel weten, is dat hij medeverantwoordelijk is voor het vergroten van Icarus, waardoor het licht van de ster wel tweeduizend keer wordt versterkt!
Geluksvogels
Toch hebben de astronomen ongelooflijk veel geluk gehad. Zo is de ster een blauwe superreus (die extreem helder is), bevindt zich een sterrenstelsel tussen hen en de ster, bevindt zich in het tweede sterrenstelsel een extreem zwaar object dat voor extra versterking zorgt én hebben ze op het juiste moment in de juiste richting gekeken. Bofkonten.
Bronnen: Nature Astronomy, The Guardian, New Atlas, ScienceAlert
Beeld: NASA, ESA, and P. Kelly (University of Minnesota
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!