De zeekat, ook wel ‘de kameleon van de zee’ genoemd, is de nieuwe inspiratiebron voor militaire camouflagekleding.

De zeekat kan snel van zowel kleur als van huidpatroon veranderen, waardoor hij een meester is in het vermijden van hongerige roofdieren. Wetenschappers van de Harvard-universiteit en het Marine Biological Laboratory (MBL) onderzochten daarom het dier, met als doel de technieken van deze slimme inktvis toe te passen op de kleding voor soldaten. Hierover  in het tijdschrift Royal Society Interface.

Vindingrijke methode

Het is bekend dat de zeekat speciale gepigmenteerde organen heeft, ook wel chromatoforen genoemd. Op het moment dat de zeekat gevaar ziet, krijgen deze chromatoforen signalen binnen van het zenuwstelsel. Vervolgens passen ze zich aan aan de omgeving.

Tot nu toe hadden de wetenschappers een onvolledig inzicht in de biologische, chemische en optische functies die deze kleuring mogelijk maken. Zo werd er altijd van uitgegaan dat de organen een soort kleurenfilter hadden en aan de hand van die filter de kleur aannamen van de omgeving. Maar uit het onderzoek blijkt dat dit een stuk complexer in elkaar zit.

Volgens Evelyn Hu, co-auteur van het artikel en hoogleraar toegepaste natuurkunde en elektrotechniek aan SEAS, maakt de zeekat tijdens zijn camouflage gebruik van een vindingrijke methode waarbij niet alleen de kleuren van de omgeving een rol spelen, maar ook de materialen, samenstelling en structuur. “Het is een methode die wij nog nooit hebben gebruikt en die ook heel moeilijk na is te bootsen. Zo maakt de zeekat bijvoorbeeld gebruik van een expansiemechanisme dat een stip op de huid vijfhonderd keer kan vergroten zonder kleur te verliezen. Wij hebben tot nu toe nog geen materialen ontwikkelt die hetzelfde bereiken.”

Verf en cosmetica

Het is niet voor het eerst dat wetenschappers camouflagetechnieken afkijken bij de natuur. Volgens het MBL ligt de uitdaging nu dan ook in het ontwikkelen van een nieuw en verbeterd kunstmatig camouflagesysteem dat kostenefficiënt is en geschikt voor massaproductie. Naast textiel voor militaire camouflagekleding, kunnen de bevindingen ook worden toegepast in materialen voor wat meer alledaagse dingen. Denk daarbij aan verf, cosmetica en consumentenelektronica.

In KIJK 3/2014, te verschijnen op 6 februari, vind je een artikel over de moeilijkheden die het kopiëren van technologie uit de natuur met zich meebrengt.

Bronnen: Royal Society Interface, Harvard School of Engineering and Applied Sciences

Beeld: David Iliff, Lydia Mathger