InSight’s SEIS-instrument mat onlangs het zachte gerommel van wat weleens de eerst waargenomen ‘Marsbeving’ zou kunnen zijn.
Eind november 2018 maakte NASA’s InSight een spectaculaire touchdown op het oppervlak van buurplaneet Mars. Maanden werkte de Marslander, die het interieur van de rode planeet in kaart moet brengen, aan het opbouwen van zijn onderzoeksbasis en het testen van zijn instrumenten. Nu lijken de eerste, spannende resultaten binnen te zijn; een zacht gerommel uit het binnenste van de planeet. De eerste, waargenomen ‘Marsbeving’, hopen onderzoekers.
Lees ook:
Martiaanse trillingen
Het was Marsdag (sol) 128, oftewel 6 april 2019, toen InSight’s SEIS-instrument (voor Experiment for Interior Structure) een bijzonder signaal oppikte. Een zacht gerommel dat niet van buiten, zoals de Martiaanse winden, maar van binnenuit de planeet afkomstig leek. Een zwakke ‘Marsbeving’ vermoedt men voorzichtig.
En daar staan onderzoekers om te springen. Het speuren naar dit soort Martiaanse ‘aardbevingen’ is namelijk een van de redenen dat InSight op de rode planeet is. Aan de hand van de trillingen hoopt men het interieur van Mars in beeld te brengen. En dat zou ons weer meer kunnen leren over hoe andere rotsachtige werelden, zoals onze eigen aarde en maan, ooit zijn gevormd.
Beluister de geluiden in het filmpje hieronder:
Maanbeving
Het is niet de enige keer dat InSight een dergelijk signaal meet. Eerder, op 14 maart (sol 105), en later op 10 en 11 april (sol 132 en 133) pikte het SEIS-instrument ook trillingen op. Maar het gerommel van de zesde onderscheidt zich. “Het drietal komt niet boven de achtergrondruis uit”, vertelt hoogleraar ‘structuur en samenstelling van de diepe aarde’ Arwen Deuss (Universiteit Utrecht), “die van 6 april duidelijk wel.”
Hoewel het nog steeds een zwak signaal is, is het dus wel sterk genoeg om duidelijk boven de achtergrondgeluiden van de rode planeet uit te komen. “Bovendien,” vertelt Deuss, “lijkt het een beetje op een beving op de maan.” Op de aarde hebben we tektoniek; het oppervlak is continu in beweging. Vooral op de grenzen tussen de schuivende aardplaten vinden veel, zware aardbevingen plaats.
InSights eerste foto van het Marsoppervlak. Echt veel was er door de laag stof op de lens nog niet te zien. © NASA
“Die tektoniek heb je niet op de maan of Mars”, vertelt Deuss. “Wat je daar waarschijnlijk wel hebt, net als op aarde, zijn bevingen middenin die platen. Hier ontstaan die door het afkoelen van de aarde waarbij net als bij drogende verf, scheurtjes in de korst kunnen ontstaan. Dat zou ook de reden voor de trillingen op Mars kunnen zijn.”
Oorsprong
Helemaal zeker over de oorsprong van de trillingen zijn onderzoekers overigens nog niet. Zo zou de beving direct afkomstig kunnen zijn van bewegingen in het interieur van de planeet, maar zou ook een meteoriet ze veroorzaakt kunnen hebben. “We zien aan de kraters dat er veel meteorietinslagen op Mars zijn,” vertelt Deuss, “en dat is ook eigenlijk de hoop.”
Het zachte gerommel is namelijk nog te zwak om echt iets te zeggen over het interieur van de buurplaneet. En aangezien dat het doel is, hopen wetenschappers op grotere trillingen. “Eigenlijk willen we golven zien die sterk genoeg zijn om dwars door de planeet heen te gaan”, zegt Deuss. “Dat kan zowel met marsbevingen als vaak krachtigere meteorietinslagen. Dat maakt niet uit.”
InSights ‘Mars-selfie’. © NASA
Trillende planeet
“Wetenschappers hebben de NASA er destijds van moeten overtuigen dat er Marsbevingen zouden zijn, en dat er dus een seismometer met InSight mee moest”, vertelt Deuss. “Ik denk dat die geologen nu opgelucht adem kunnen halen. Trillingen zijn er!”
Voorlopig is het wachten op meer, en vooral ook grotere bevingen. Deuss zou vooral graag dat laatste zien. “Een heel grote meteoriet waardoor de hele planeet gaat trillen, daar hoop ik op. Dan is het opeens heel makkelijk om vragen over het binnenste van Mars te beantwoorden; heeft het een vaste of een vloeibare kern, enzovoorts. Helaas gebeurt dat maar eens in de 20 jaar. Kleine kans dus, maar als het gebeurt; super gaaf!”
Beeld: NASA/JPL-Caltech, NASA Jet Propulsion Laboratory/Youtube
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!